17. Сурат АЛЬ-ИСРАЪ

Буса кхарстар (гергавигар)
(Маккахь доьссина; дерриге а 111 аят)
Ша сов къинхетаме а‚ къинхетаме а волчу Делан цIарца


1 Аят
Массо а вонах цIена ву Иза (Дела)‚ Ша Шен лай[1] буса /кхарста/ ваьккхина волу Дезчу маьждигера[2] Генарчу маьждиге[3]‚ Оха шен гонаха дерг беркате дина долчу[4]‚ цунна гайтархьама Тхан аяташ. Баккъалла а, Иза ву хезаш верг а‚ гуш верг а. سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ
2 Аят
Оха делира Мусага жайна‚ цунах хилийтира нийса некъ Исраилан кIенташна‚ Ша воцург, кхин векал ма лаца‚ аьлла. وَآتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِّبَنِي إِسْرَائِيلَ أَلاَّ تَتَّخِذُواْ مِن دُونِي وَكِيلاً
3 Аят
Х1ай Оха шаьш Нухьаца лелийначеран зуьррет /Исраилан к1ентий! Дагадаийта Оха шайн дай хина бухабахарх к1елхьарбахар; шукур де Далла/. Баккъалла а, иза (Нухь пайхамар) хили баркале лай. ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كَانَ عَبْدًا شَكُورًا
4 Аят
Оха хаам бира Исраилан кIенташка жайни чохь: "Телхина дерг ца деш 1ийр ма дац шу лаьтта тIехь шозза[5]‚ курадевр ду шу т1ех кураллица"‚ аьлла. وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا
5 Аят
Цу шиннах хьалхара ваIда еъча[6]‚ Оха шуна тIе бахкийтира Тхешан леш‚ шайгахь чIогIа ницкъ болу‚ чекхбевлира уьш х1усамаш чухула[7]- ваIда кхочушхилира. فَإِذَا جَاء وَعْدُ أُولاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَّنَا أُوْلِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُواْ خِلاَلَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَّفْعُولاً
6 Аят
Т1аккха /аш тоба динчул т1аьхьа/ Оха шуьга юхабаккхийтира царна тIехь толам‚ гIо дира шуна хьолаца а‚ кIенташца а‚ шух хилийтира вуно йоккха тоба (дукха халкъ). ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَأَمْدَدْنَاكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَجَعَلْنَاكُمْ أَكْثَرَ نَفِيرًا
7 Аят
Аш диканиг дича – и диканиг дина шайна‚ аш вониг дича – иза а шуна шайна (зуламе) ду. /Делан/ шолгIа ваIда кхочушхилча – /Дала кхин мостагIий тIетесира шуна/ цара шун яххьаш эрчаяха‚ маьждига[8] уьш чу баха‚ дуьххьара шаьш бахаре терра‚ дохо шайна дола мел деънарг[9]. إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِكُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا فَإِذَا جَاء وَعْدُ الآخِرَةِ لِيَسُوؤُواْ وُجُوهَكُمْ وَلِيَدْخُلُواْ الْمَسْجِدَ كَمَا دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَلِيُتَبِّرُواْ مَا عَلَوْاْ تَتْبِيرًا
8 Аят
Шун Кхиош-Кхобучо шух къинхетам бан мега. Шу духадерзахь /къинош дарна/‚ Тхо а духадуьрзур ду /шуна таIзар дарна/. Оха хилийтина жоьжахати керстанашна набахти /уьш цу чуьра ара ца бовлалуш/. عَسَى رَبُّكُمْ أَن يَرْحَمَكُمْ وَإِنْ عُدتُّمْ عُدْنَا وَجَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ حَصِيرًا
9 Аят
Баккъалла а, хIокху Къуръано нисво ша уггар нийсадолчунна тIе‚ кхаъ боккху шаьш диканаш деш болчу муъма нахана царна йоккха ял хиларца. إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يِهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا
10 Аят
Эхартах ца тешаш берш – Оха царна кечдина лазош долу Iазап. وأَنَّ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
11 Аят
Адамо /шена я шен доьзалхочунна, ша оьг1азвахча/ вониг доьхуш доIа до, ша диканиг доьхуш доIа даре терра[10]. Адам /шен кхолламехь/ хилла сиха /амал йолуш /. وَيَدْعُ الإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءهُ بِالْخَيْرِ وَكَانَ الإِنسَانُ عَجُولاً
12 Аят
Оха хилийтина буьйса а‚ де а ши билгало хилла. Буьйсанан билгало дIайоккху Оха‚ дийнан билгало гуш йой, шуьга лахийтархьама шайн Кхиош-Кхобучун комаьршонах /рицкъ/‚ шерийн барам а, хьесап а шуна хаийтархьама. Массо а хIума къастийна Оха кхоччуш болчу къастамца. وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَجَعَلْنَا آيَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ وَكُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِيلاً
13 Аят
Массо а адамна логах хьарчийна Оха шен кхоллам.[11] Оха цунна къематдийнахь жайна гучудоккхур ду – цунна гур ду иза схьадиллина (дуьненахь ша дина диканиг а, вониг а цунна хьалхахь хир ду къематдийнахь). وَكُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنشُورًا
14 Аят
"Деша хьайн жайна. Хьайн са кхачо хили хьуна тахана хьесап дан" /эр ду цуьнга/. اقْرَأْ كَتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا
15 Аят
Нисвелларг – шена нислуш ву. Тилавелларг а – шена тилалуш ву. Хьур бац хьуш волчо кхечуьнан мохь[12]. Тхо ца хилла Iазап деш, Оха элча вахийтталц. مَّنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً
16 Аят
Тхуна цхьа юрт хIаллакъян лиъча‚ Оха /элчанашкахула/ омра[13] до цуьнан /юьртахойн/ хьоладайшка /Далла муьт1ахь хила, олий/‚ – цара цу чохь (юьртахь) 1есалла йо (Далла)‚ тIаккха оцунна тIехь /Делера 1азап дуссур ду, аьлла долу/ дош бакъхуьлу – тIаккха Оха иза йохайо кхоччуш. وَإِذَا أَرَدْنَا أَن نُّهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُواْ فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا
17 Аят
Маса тIаьхье хIаллакйина Оха Нухьал т1аьхьа! Кхачо ю хьан Дела Шен лен къинош сов дика хууш а‚ гуш а хилар. وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِنَ الْقُرُونِ مِن بَعْدِ نُوحٍ وَكَفَى بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيرًَا بَصِيرًا
18 Аят
Милла а хиллехь дезаш сиханиг[14] – сихдина /лур ду/ Оха цунна цу чохь (дуьненахь) Тхайна луург Тхайна луучунна‚ тIаккха Оха хилийтина цунна жоьжахати – чуг1ур ву иза цунна /вага/ бехке а хилла‚ сийсаза а волуш (Делан къинхетамах генаваьккхина). مَّن كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاء لِمَن نُّرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاهَا مَذْمُومًا مَّدْحُورًا
19 Аят
Милла а велахь дезаш тIаьхьарниг[15]‚ цунна тIекхача сихвелларг шен къахьегарца, ша тешна[16] а волуш, – уьш бу шайн къахьегар баркалле (декъала) хилларш[17]. وَمَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ كَانَ سَعْيُهُم مَّشْكُورًا
20 Аят
ХIоранна а ло Оха – хIокхарна а (дуьне лоьхучарна)‚ вукхарна а (эхарт лоьхучарна) – хьан Кхиош-Кхобучун ниIматах. Хьан Кхиош-Кхобучун ниIмат ца хилла дихкина[18]. كُلاًّ نُّمِدُّ هَؤُلاء وَهَؤُلاء مِنْ عَطَاء رَبِّكَ وَمَا كَانَ عَطَاء رَبِّكَ مَحْظُورًا
21 Аят
Хьажал‚ муха базбина Оха царах цхьаберш вукхарал (дуьненан дахарехь)! Ткъа эхарт  даржех уггаре доккханиг а ду‚ дозаллах уггаре доккханиг а ду (Делах кхоьруш хиллачарна кечдина долу). انظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَلَلآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجَاتٍ وَأَكْبَرُ تَفْضِيلاً
22 Аят
Делаца кхин дела ма ве – /и вахь/ хьо охьахуур ву бехке а хилла‚ (Делера) гIо доцуш а висина. لاَّ تَجْعَل مَعَ اللّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَّخْذُولاً
23 Аят
Хьан Кхиош-Кхобучо омра дина: аш Iибадат ма делаш Ша воцчунна‚ деца-ненаца дика а хилалаш‚ аьлла. Хьуна гергахь царах цхьаъ я ший а къаналлина тIекхачахь‚ ахь цу шинга ма алалахь: "Уффай[19]!"‚ дIа ма къахкаделахь и шиъ‚ ахь алалахь цу шинга хаза дош. وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً كَرِيمًا
24 Аят
Ахь охьабахийта цу шинна къинхетамах муьтIахь хиларан тIам[20]‚ āла: "Сан Кхиош-Кхобург‚ къинхетам бехьа цу шиннах‚ цу шиммо жима волуш (терго еш) со кхиорах терра". وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا
25 Аят
Шун Кхиош-Кхобург дика хууш ву шун дегнашкахь дерг. Шу дика хилахь – баккъалла, Иза хилла /даггара тōба дарца/ Шена тIебоьрзучарна гечдеш. رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُواْ صَالِحِينَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلأَوَّابِينَ غَفُورًا
26 Аят
Гергарчунна шен хьакъ дIало‚ мискачунна а‚ некъахочунна а /дIало церан хьаккъаш/‚ дайа ма дайа /хьайн хIума/ эрна. وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا
27 Аят
Эрна дойуш берш хилла шайтIанийн вежарий‚ ткъа шайтIа шен Кхиош-Кхобучунна керста хилла. إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا
28 Аят
Нагахь хьо царах (гергарачарах, мискачарах, некъахойх - царна сагIина дала хIума доцуш) д1авирзинехь, хьайн Кхиош-Кхобучун къинхетам безаш (Делан къинхетамах рицкъ дезаш), и хиларе сатуьйсуш а волуш, /т1аккха оцунах царна саг1ина дала дагахь/, ахь цаьрга алалахь к1еда-мерза дош[21]. وَإِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاء رَحْمَةٍ مِّن رَّبِّكَ تَرْجُوهَا فَقُل لَّهُمْ قَوْلاً مَّيْسُورًا
29 Аят
Ма хилийта хьайн куьг хьайн логах дихкина[22]‚ даржа а ма де и дерриг даржорца[23]  т1аккха (и дахь) охьахуур ву хьо бехкаме а хилла‚ гIайгIане а вахана. وَلاَ تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلاَ تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا
30 Аят
Баккъалла а, хьан Кхиош-Кхобучо рицкъ даржадо Шена луучунна /шортта/‚ барам а бо[24]. Баккъалла а, Иза хилла Шен леш дика бевзаш а‚ гуш а. إِنَّ رَبَّكَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن يَشَاء وَيَقْدِرُ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا
31 Аят
Ма дайа шайн бераш мискаллах кхоьруш – Оха кхобур бу уьш а‚ шу а. Баккъалла а, уьш байар хилла доккха гIалат[25]. وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُم إنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْءًا كَبِيرًا
32 Аят
Зинана[26] герга ма гIолаш‚ баккъалла а, и ду ирчаниг‚ и бу боьха некъ /жоьжахате вуьгуш/. وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً
33 Аят
Ма делаш Дала /ден/ хьарам дина долу са[27] бакъонций[28] бен. Шена т1ехь зулам а деш вийнарг – Оха цуьнан верасна (ирс оьцучунна) бакъо елла /чIир эца/‚ байарехь тIех ма волийла иза[29]. Баккъалла а, иза (веллачун верас) хир ву (Дала) шена (ч1ир эца) гIо динарг[30]. وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالحَقِّ وَمَن قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلاَ يُسْرِف فِّي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا
34 Аят
Шу герга ма гIолаш боберан даьхнина уггар дикчуьнца (цунна пайдехь) бен и /кхоччуш/ г1еметтах1отталц. Iалашбе барт (шайн кхечаьрца хилла чIагIонаш). Баккъалла а, барт жоьпалле хилла. (Дала жоп доьхур ду цунах). وَلاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُواْ بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْؤُولاً
35 Аят
Нийсо е (шаьш нахана х1уманаш) юстарехь, шаьш юстучу хенахь)‚ озалаш нийсачу терзанца. Иза дика а ду‚ мелхо а хаза а ду тIаьхьенгахь (эхартахь мела хиларца). وَأَوْفُوا الْكَيْلَ إِذا كِلْتُمْ وَزِنُواْ بِالقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً
36 Аят
Хьо тIаьхьа ма хIотталахь хьайгахь Iилма доцчу х1уманна[31]. Баккъалла а, лерса а‚ бIаьрса а‚ дог а – уьш дерриг хир ду цунах жоп доьхур долуш (къематдийнахь). وَلاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً
37 Аят
Ма лелалахь лаьтта тIехь кураллица[32] – баккъалла а, ахь лаьттан бух охкур ма бац‚ ламанан локхалле а кхочур ма вац хьо! وَلاَ تَمْشِ فِي الأَرْضِ مَرَحًا إِنَّكَ لَن تَخْرِقَ الأَرْضَ وَلَن تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولاً
38 Аят
Оцу дерригенан вониг хьан Кхиош-Кхобучунна гергахь ца дезаш хилла (ду). كُلُّ ذَلِكَ كَانَ سَيٍّئُهُ عِنْدَ رَبِّكَ مَكْرُوهًا
39 Аят
И ду хьан Кхиош-Кхобучо хьоьга ваьхьица хаийтинчу хьикматах. Ма хилийта Делаца кхин дела – тIаккха жоьжахати чукхуссур ву хьо бехкаме а хилла (хир волуш)‚ /массо а диканах/ юха а тоьхна. ذَلِكَ مِمَّا أَوْحَى إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ وَلاَ تَجْعَلْ مَعَ اللّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتُلْقَى فِي جَهَنَّمَ مَلُومًا مَّدْحُورًا
40 Аят
Ткъа шу хаьржина шун Кхиош-Кхобучо кIенташца‚ Шена маликех йо1арий бина? Баккъалла а, шу олуш ма ду (шен ирчаллица) деза-доккха дош[33]. أَفَأَصْفَاكُمْ رَبُّكُم بِالْبَنِينَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلآئِكَةِ إِنَاثًا إِنَّكُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلاً عَظِيمًا
41 Аят
Оха /массо а хIума/ билгалдина хIокху Къуръан чохь царна (адамашна) дагадаийтархьама – цо-м (оцу билгалдаро) уьш[34] алсам ца боху /бакъдолчух/ дIакъахкарций бен. وَلَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هَذَا الْقُرْآنِ لِيَذَّكَّرُواْ وَمَا يَزِيدُهُمْ إِلاَّ نُفُورًا
42 Аят
Ахь āла: "Цуьнца кхин деланаш хилча‚ цара ма-бохху, – Iарш йолчунна (Далла) тIе некъ лохур ма бара цара[35] (и 1арш д1алаца г1ерташ, дерриге паччахьалла шайн карадерзо лууш)". قُل لَّوْ كَانَ مَعَهُ آلِهَةٌ كَمَا يَقُولُونَ إِذًا لاَّبْتَغَوْاْ إِلَى ذِي الْعَرْشِ سَبِيلاً
43 Аят
Вонах цIена ву Иза‚ т1ех лаккхавели Иза цара (керстанаша) дуьйцучух. سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيرًا
44 Аят
Цунна тасбихь деш ю ворхI стигал а‚ латта а‚ царна чохь мел берш а (Дала мел кхоьллина х1ума). Цуьнан хастамца тасбихь ца деш хIумма а яц‚ делахь а, шу (х1ай адамаш) ца кхета церан тасбихьах. Баккъалла а, Иза хилла т1ех собаре[36] а‚ гечдийриг а. تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَكِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا
45 Аят
Ахь Къуръан доьшуш‚ Оха хьуна а‚ эхартах цатешачарна а юккъехь хилийтина хьулдина кирхьа[37]. وَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرآنَ جَعَلْنَا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ حِجَابًا مَّسْتُورًا
46 Аят
Оха йина церан дегнашна тIехь гIат (т1екхоьллина х1ума), уьш цунах (Къуръанах) ца кхетийта‚ церан лергашна чохь а къоралла ю. Ахь Къуръана чохь веккъа Ша цхьаъ хьайн Кхиош-Кхобург хьехийча‚ уьш юхабовлу, /бакъдолчух/ къаьхкаш. وَجَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَن يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْراً. وَإِذَا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلَى أَدْبَارِهِمْ نُفُوراً ᚖ
47 Аят
Тхо дика хууш ду цара стенга ладуг1у, хьоьга шаьш ладугIучу хенахь, /т1аккха/ къайлаха вовшашка хабарш дуьйцуш, зуламхоша олу: "Шу тIаьхьахIуьттуш ма ду шегахь бозбуунчалла долчу стагана[38]". نَّحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَسْتَمِعُونَ بِهِ إِذْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ وَإِذْ هُمْ نَجْوَى إِذْ يَقُولُ الظَّالِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلاَّ رَجُلاً مَّسْحُورًا
48 Аят
Хьажал‚ муха далийна цара хьуна масалш‚ тилабелла уьш‚ ницкъ ца кхочу церан /нийса/ некъ /каро/. انظُرْ كَيْفَ ضَرَبُواْ لَكَ الأَمْثَالَ فَضَلُّواْ فَلاَ يَسْتَطِيعْونَ سَبِيلاً
49 Аят
Цара элира: "Тхох даьIахкаш а‚ чим а хилча‚ тхо дендийр ду, керла халкъ а хилла?" وَقَالُواْ أَئِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا
50 Аят
Ахь āла: "Шух тIулг я эчиг‚ قُل كُونُواْ حِجَارَةً أَوْ حَدِيدًا
51 Аят
Я /муьлхха/ кхоьллина хIума хилча а, ша йоккха хуьлуш йолу шун дегнашкахь /иза а денйийр ю/." ТIаккха цара эр ма ду: "Хьан /дендина/ духадерзор ду тхо?" Ахь āла: "Дуьххьара шу кхоьллинчо". ТIаккха цара шайн кортош лестош хьо волчухьа[39]‚ эр ма ду: "Маца /хир/ ду иза?" Ахь āла: "Иза кеста хила тарло". أَوْ خَلْقًا مِّمَّا يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ فَسَيَقُولُونَ مَن يُعِيدُنَا قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَسَيُنْغِضُونَ إِلَيْكَ رُؤُوسَهُمْ وَيَقُولُونَ مَتَى هُوَ قُلْ عَسَى أَن يَكُونَ قَرِيبًا
52 Аят
Оцу /къемат/дийнахь Цо шуьга кхойкхур ма ду‚ аш Цунна хастамбарца жоп лур ду‚ шуна моьттур ду шаьш кIеззиг бен ца 1ийна (дуьненахь я кошахь). يَوْمَ يَدْعُوكُمْ فَتَسْتَجِيبُونَ بِحَمْدِهِ وَتَظُنُّونَ إِن لَّبِثْتُمْ إِلاَّ قَلِيلاً
53 Аят
Ахь āла Сан лешка‚ цара олийла (шаьш къамелаш деш) уггаре диканиг. Баккъалла а, шайтIано царна юккъе дов туьссу. Баккъалла а, шайтIа адамна къаьсттина мостагI хилла. وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلإِنْسَانِ عَدُوًّا مُّبِينًا
54 Аят
Шун Кхиош-Кхобург шу дика девзаш ву. Шена лаахь, къинхетам бийр бу Цо шух‚ я Шена лаахь, Цо шуна Iазап дийр ду. Оха ца вахийтина хьо царна тIехь векал хилла[40]. رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِكُمْ إِن يَشَأْ يَرْحَمْكُمْ أَوْ إِن يَشَأْ يُعَذِّبْكُمْ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ وَكِيلاً
55 Аят
Хьан Кхиош-Кхобург дика бевзаш ву стигланашкахь а‚ лаьттахь а берш. Оха базбина цхьаболу пайхамараш вукхарал‚ Оха делла Давуде Забур. وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِمَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلَى بَعْضٍ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا
56 Аят
Ахь āла: "Аш кхайкха шаьш, И /АллахI-Дела/ витина, деланаш бу бохучаьрга /шайна гIо де алий/". Церан дōлахь ма дац шуна тIера зен д1аайдар а‚ /я и кхечарна т1е/ дерзор а. قُلِ ادْعُواْ الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلاَ يَمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنكُمْ وَلاَ تَحْوِيلاً
57 Аят
Цара шайга кхойкхуш берш[41] шаьш а бу шайн Деле /герга хила/ некъ лоьхуш‚ царах вуно /Далла/ герга верг муьлханиг ву-те /хьоьжуш/. Дог дохуш бу уьш Цуьнан къинхетаме‚ кхоьруш бу Цуьнан Iазапах. Баккъалла а, хьан Кхиош- Кхобучун Iазап хилла шех лардала дезаш. أُولَئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا
58 Аят
Ма яц цхьа а юрт Оха хIаллакйийр йоцуш къематде дале‚ я Оха шена чIогIа Iазап дийр доцуш. И хилла /Лавхь махьфуз/ жайни чохь яздина /хийцалур доцуш/ وَإِن مَّن قَرْيَةٍ إِلاَّ نَحْنُ مُهْلِكُوهَا قَبْلَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ أَوْ مُعَذِّبُوهَا عَذَابًا شَدِيدًا كَانَ ذَلِك فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا
59 Аят
Тхо духа ца тоьхна Оха аяташ[42] диссорах уьш хьалхалерачара харцдаро бен. Оха елира самудашна[43] эмкал[44], гуш а йолуш‚ цара цуьнца[45] зулам дира. Оха ца боссабо аяташца[46] кхерам бен. وَمَا مَنَعَنَا أَن نُّرْسِلَ بِالآيَاتِ إِلاَّ أَن كَذَّبَ بِهَا الأَوَّلُونَ وَآتَيْنَا ثَمُودَ النَّاقَةَ مُبْصِرَةً فَظَلَمُواْ بِهَا وَمَا نُرْسِلُ بِالآيَاتِ إِلاَّ تَخْوِيفًا
60 Аят
Дагадайта: Оха ма элира хьоьга: "Баккъалла а, хьан Кхиош-Кхобучо нахах гуо биллина[47]". Оха ца хилийтира Оха хьуна гайтина хилла долу гар[48] а, Къуръан чохь шена неIалт аьлла долу дитт[49] а нахана питана бен. Оха царна кхерам кхуьссу‚ цо уьш алсам ца боху доккхачу тиларца бен. وَإِذْ قُلْنَا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحَاطَ بِالنَّاسِ وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤيَا الَّتِي أَرَيْنَاكَ إِلاَّ فِتْنَةً لِّلنَّاسِ وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي القُرْآنِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا يَزِيدُهُمْ إِلاَّ طُغْيَانًا كَبِيرًا
61 Аят
Хьахаде, (х1ай пайхамар): Оха элира маликашка: "Сужуд де Āдамна[50]". Цара сужуд дира, иблис доцчо. Цо элира: "Ас сужуд до ткъа Ахь поппарх кхоьллинчунна?" وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلآئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إَلاَّ إِبْلِيسَ قَالَ أَأَسْجُدُ لِمَنْ خَلَقْتَ طِينًا
62 Аят
Элира /иблисо/: "Хьажахь! ХIара ву Ахь суна тIехь вазвинарг? Ахь со тIаьхьататтахь къематде даллац‚ цуьнан зуьррет тилор ма ду ас‚ цхьа кIеззиг берш боцурш". قَالَ أَرَأَيْتَكَ هَذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إَلاَّ قَلِيلاً
63 Аят
Цо (Дала) элира: "ДIадала! Царах хьуна тIаьхьа милла хIоттахь а,– баккъалла а, жоьжахати ю-кх шуна кхоччуш бекхам. قَالَ اذْهَبْ فَمَن تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَآؤُكُمْ جَزَاء مَّوْفُورًا
64 Аят
Кхерам таса царах хьайн ницкъ кхочучарна хьайн озаца‚ гулбе (т1ехеца) царна дуьхьал хьайн дошлой а‚ гIашлой а‚ декъашхо хила цаьрца (церан) хьолехь а, доьзалшкахь а‚ ваIда е царна!” ШайтIано ваIда ма ца йо царна (уьш) Iехабар бен. وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِم بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الأَمْوَالِ وَالأَوْلادِ وَعِدْهُمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا
65 Аят
"Баккъалла а, Сан /дог ц1ена, тешаме болу/ леш, - царна тIехь бакъо яц хьан"[51]. Кхачаме ду хьан Кхиош-Кхобург (уьш шайт1анах 1алашбарехь) векал[52] хилар. إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ وَكَفَى بِرَبِّكَ وَكِيلاً
66 Аят
Шун Кхиош-Кхобург ву шуна хIорда чухула кеманаш лелош верг шуьга лехийта Шен комаьршаллах[53] (рицкъ) Баккъалла а, Иза хилла шуна къинхетаме. رَّبُّكُمُ الَّذِي يُزْجِي لَكُمُ الْفُلْكَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُواْ مِن فَضْلِهِ إِنَّهُ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا
67 Аят
Шух зен-зулам 1оттаделча хIорда чохь‚ дIа ма туьлий уьш, аш Иза воцчуьнга, шайга кхойкхуш берш. ТIаккха Цо шаьш кIелхьардаьхча аренна тIе – шу духадевли[54]. Баккъалла а, адам хили баркалле доцуш. وَإِذَا مَسَّكُمُ الْضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلاَّ إِيَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَكَانَ الإِنْسَانُ كَفُورًا
68 Аят
Шу тешна хили-те Цо шу аренан цхьана декъана бухадохуьтург цахиларх я Цо шуна тIе дарц хьовзор цахиларх? ТIаккха шуна карор ма вац шайна векал[55]. أَفَأَمِنتُمْ أَن يَخْسِفَ بِكُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ يُرْسِلَ عَلَيْكُمْ حَاصِبًا ثُمَّ لاَ تَجِدُواْ لَكُمْ وَكِيلاً
69 Аят
Я шу тешна дара-те Цо шу цунна (хIорда) чу /цкъа шун доIа бахьанехь Оха арадаьхначул тIаьхьа/ юха а дерзориг цахиларх, тIаккха шуна тIе механ дарц хьавзийна, цо шу хи буха дохуьйтур долуш, шу ца тешаш хиларна? ТIаккха шуна карор вац шайна Тхуна тIехь цуьнца / бекхам эца/ тIаьхьаваьлларг[56]. أَمْ أَمِنتُمْ أَن يُعِيدَكُمْ فِيهِ تَارَةً أُخْرَى فَيُرْسِلَ عَلَيْكُمْ قَاصِفا مِّنَ الرِّيحِ فَيُغْرِقَكُم بِمَا كَفَرْتُمْ ثُمَّ لاَ تَجِدُواْ لَكُمْ عَلَيْنَا بِهِ تَبِيعًا
70 Аят
Оха сийдина (лерам бина) Āдаман кIентех[57]‚ Оха лелийна уьш аренца а‚ хIорда чухула а‚ рицкъ делла царна цIенчух‚ Оха базбина уьш Тхаьш кхоьллинчу /халкъех/ дуккхачарах базбарца. وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً
71 Аят
Оцу /къемат/дийнахь Оха кхойкхур ду дерриге а адамашка шайн имамаца[58]. Шен жайна шен аьтту куьйга делларг милла велахь а и, цара шайн жайна доьшур ма ду‚ царна цуьрриг зулам дийр ма дац. يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُوْلَئِكَ يَقْرَؤُونَ كِتَابَهُمْ وَلاَ يُظْلَمُونَ فَتِيلاً
72 Аят
Кхузахь[59] бIаьрса[60] доцуш милла хиллехь а, – иза эхартахь а бIаьрса доцуш хир ву‚ некъаца уггар тилавелларг а ву. وَمَن كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي الآخِرَةِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِيلاً
73 Аят
Уьш герга хилира Оха хьоьга ваьхьица доссийначух хьо дIатилаван[61] хьоьга Тхуна тIехь кхидерг кхоллийта. ТIаккха хьо доттагI лаьцна хир ма вара цара! وَإِن كَادُواْ لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَإِذًا لاَّتَّخَذُوكَ خَلِيلاً
74 Аят
Оха хьо (бакъдолчунна т1ехь) ца сацийнехьара‚ хьо герга вара жимма царна тIетовжа. وَلَوْلاَ أَن ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدتَّ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلاً
75 Аят
ТIаккха /хьо мушрикашна цхьа жимма а гергавахана хиллехь/ Оха хьоьга /Iазап/ Iовшийтина хир дара шозза дахарехь а‚ шозза валарехь а‚ тIаккха хьуна Тхуна дуьхьал гIоьнча карор ма вацара[62]. إِذاً لَّأَذَقْنَاكَ ضِعْفَ الْحَيَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لاَ تَجِدُ لَكَ عَلَيْنَا نَصِيرًا
76 Аят
Уьш герга бара хьо оцу лаьттара (Маккара) херван‚ хьо цу чуьра (Маккара) араваккхархьама. ТIаккха хьол тIаьхьа уьш кIеззиг бен 1ийр ма бацара (Дала Iазап дийр дара царна). وَإِن كَادُواْ لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الأَرْضِ لِيُخْرِجوكَ مِنْهَا وَإِذًا لاَّ يَلْبَثُونَ خِلافَكَ إِلاَّ قَلِيلاً
77 Аят
Оха хьол хьалха бахкийтинчу Тхан элчанийн Iедалехь[63] ду иза. Хьуна карор ма дац Тхан Iедалан хийцдалар. سُنَّةَ مَن قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِن رُّسُلِنَا وَلاَ تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلاً
78 Аят
Ахь ламаз хIоттаде малх дIакерчачу хенера буьйсанан бодане кхаччалц‚ сатасаран Къуръан[64] а деша (Iуьйре-ламаз де). Баккъалла а, сатасаран Къуръан хилла шена тешаллаш долуш[65]. أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا
79 Аят
Буьйсанах а (цхьана декъехь) ахь къахьега айхьа цуьнца (Къуръан дешарца) совнаха ламазашкахь – хьан Кхиош-Кхобучо хьо вахийта тарло хастаме меттиге[66]. وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا
80 Аят
Ахь āла: "Сан Кхиош-Кхобург! Сан чуг1ойла хилийталахь бакъдолчун а, сийлаллин а не1арехула, сан араволийла а хилийталахь бакъдолчун а, сийлаллин а не1арехула[67]. Хилийталахь суна гIоьнна Хьайгара бакъо а, ницкъ а (Хьан мостаг1ех со ларвеш, Хьан дин даздеш)". وَقُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا
81 Аят
Ахь āла: "Бакъдерг деана‚ харцдерг д1адаьлла. Баккъалла а, харцдерг д1адала дезаш хилла"[68]. وَقُلْ جَاء الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا
82 Аят
Оха доссадо Къуръан чуьра (аяташ) муъма нахана /дегнашна а, дог1машна а) дарба дерг а‚ къинхетам берг а. Зуламхошна – цо дараш (зен) бен сов ца доху. وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ وَلاَ يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إَلاَّ خَسَارًا
83 Аят
Оха адамна ниIмат делча, – и юхаволу‚ генаволу /Тхуна 1ибадат дарх/‚ ша бохамо схьалаьцча, и хуьлу /Делан къинхетамах/ догдиллина. وَإِذَآ أَنْعَمْنَا عَلَى الإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَى بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ كَانَ يَؤُوسًا
84 Аят
Ахь āла: "Массо а ву Iамал еш шен-шен кепара". Шун Кхиош-Кхобург дико хууш ву новкъаца /массарал/ нисвелларг милла велахь а. قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَى شَاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَى سَبِيلاً
85 Аят
Цара хьоьга хоьтту сих /лаьцна/. Ахь āла: "Са сан Кхиош-Кхобучун гIуллакхах ду. Шуна Iилма кIеззиг бен ца делла". وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُم مِّن الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً
86 Аят
Тхуна лиънехьара‚ Оха дIадаьккхина хир дара хьоьга Тхаьш ваьхьица делларг – тIаккха хьуна карор вац хьайна цуьнца Тхуна тIехь векал (и духадерзо ницкъ берг) وَلَئِن شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ ثُمَّ لاَ تَجِدُ لَكَ بِهِ عَلَيْنَا وَكِيلاً
87 Аят
Хьо Кхиош-Кхобучуьнгара къинхетам а бен[69]. Цуьнан комаьршалла хьуна тIехь йоккха хилла. إِلاَّ رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ إِنَّ فَضْلَهُ كَانَ عَلَيْكَ كَبِيرًا
88 Аят
Ахь āла: "Адамаш а‚ жинаш а гулделча хIокху Къуръанах тераниг дан‚ дийр дацара цара цунах тераниг‚ царах цхьаберш вукхарна накъостий хилча а". قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن يَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا
89 Аят
Оха хIокху Къуръан чохь нахана билгалдаьккхина массо а х1ума. Т1аккха а дукхахболу нах керстаналла доцчунна дуьхьал хилира. وَلَقَدْ صَرَّفْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِن كُلِّ مَثَلٍ فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ كُفُورًا
90 Аят
Цара элира: "Тхо цкъа а тешар ма дац хьох ахь ца даккхахь тхуна лаьттах хьаст (шовда), وَقَالُواْ لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّى تَفْجُرَ لَنَا مِنَ الأَرْضِ يَنبُوعًا
91 Аят
Я хьуна хурманийн а‚ кемсийн а беш ца хилахь‚ цунна юккъехула ахь хин татолаш ца дахкахь. أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِّن نَّخِيلٍ وَعِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الأَنْهَارَ خِلالَهَا تَفْجِيرًا
92 Аят
Я стигал ахь тхуна тIе, ахь ч1аг1 ма-дарра, кескашца ца йожаяхь‚ я хьо тхуна дуьхьал Дела а‚ маликаш а далош ца ваг1ахь‚ أَوْ تُسْقِطَ السَّمَاء كَمَا زَعَمْتَ عَلَيْنَا كِسَفًا أَوْ تَأْتِيَ بِاللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ قَبِيلاً
93 Аят
Я хьан хазйинчу х1уманийн (дашо) цIа ца хилахь‚ я хьо стигла ца валахь. Цкъа а тешар дац тхо хьан /стигал/ валарх а, ахь тхуна жайна доссадалц‚ оха ша доьшуш а долуш". Ахь āла: "Вонах цIена ву сан Кхиош-Кхобург‚ ткъа со адам - элча бен ма вац." أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِّن زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقَى فِي السَّمَاء وَلَن نُّؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى تُنَزِّلَ عَلَيْنَا كِتَابًا نَّقْرَؤُهُ قُلْ سُبْحَانَ رَبِّي هَلْ كُنتُ إَلاَّ بَشَرًا رَّسُولاً
94 Аят
Нах (керстанаш) ца совцийна тешарх (ийман дилларх) шайга нийса некъ беъча а‚ "Адам доуьйту ткъа Дала элча хуьлий?" шаьш аларо бен. وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَن يُؤْمِنُواْ إِذْ جَاءهُمُ الْهُدَى إِلاَّ أَن قَالُواْ أَبَعَثَ اللّهُ بَشَرًا رَّسُولاً
95 Аят
Ахь āла: "Лаьттахь паргIат лелаш маликаш хиллехь‚ цаьрга доссийна хир дара Оха стиглара малик, элча а хилла". قُل لَّوْ كَانَ فِي الأَرْضِ مَلآئِكَةٌ يَمْشُونَ مُطْمَئِنِّينَ لَنَزَّلْنَا عَلَيْهِم مِّنَ السَّمَاء مَلَكًا رَّسُولاً
96 Аят
Ахь āла: " Кхачам бу Дела теш хилар суна а‚ шуна а юккъехь. Баккъалла а, Иза хилла Шен леш /сов дика/ бевзаш а‚ гуш а". قُلْ كَفَى بِاللّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا
97 Аят
Дала нисвеш верг – иза ву нийсачу новкъахь верг‚ Дала тилабала буьтуш берш – хьуна карор ма бац царна гIоьнчий, И Ша воцург. Оха гулбийр бу уьш къематдийнахь шайн яххьаш тIехь бIаьрса доцуш‚ мотт ца хууш‚ къора. Церан чугIойла – жоьжахати /-н цIе/ ю. И ма яйнехь‚ Оха царна алу совйоккху. وَمَن يَهْدِ اللّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَمَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُمْ أَوْلِيَاء مِن دُونِهِ وَنَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى وُجُوهِهِمْ عُمْيًا وَبُكْمًا وَصُمًّا مَّأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ كُلَّمَا خَبَتْ زِدْنَاهُمْ سَعِيرًا
98 Аят
Иза царна бекхам бу уьш Тхан аятех ца тешаш хиларна а‚ цара аларна а: "Тхо даьIахкаш а‚ чим а хилча‚ керла халкъ хилла дендийр ду, ткъа?" ذَلِكَ جَزَآؤُهُم بِأَنَّهُمْ كَفَرُواْ بِآيَاتِنَا وَقَالُواْ أَئِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا
99 Аят
Царна ца го-техьа и стигланаш а‚ латта а кхоьллина волу Дела ницкъ кхочуш хилар и саннарг юхакхолла? Цо царна шегахь шеко йоцу Iожалла йиллира, - т1аккха а зуламхоша керстаналла бен къобал ца дира. أَوَلَمْ يَرَوْاْ أَنَّ اللّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ قَادِرٌ عَلَى أَن يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ وَجَعَلَ لَهُمْ أَجَلاً لاَّ رَيْبَ فِيهِ فَأَبَى الظَّالِمُونَ إَلاَّ كُفُورًا
100 Аят
Ахь āла: "Шу хилча а сан Кхиош-Кхобучун къинхетаман хазнийн доладеш‚ бIаьрмециг хир ма дара шу, уьш (и хазнаш) шайгара дIадовларна кхоьруш. Адам хилла пис (сутара)[70]. قُل لَّوْ أَنتُمْ تَمْلِكُونَ خَزَآئِنَ رَحْمَةِ رَبِّي إِذًا لَّأَمْسَكْتُمْ خَشْيَةَ الإِنفَاقِ وَكَانَ الإنسَانُ قَتُورًا
101 Аят
Оха делира Мусага исс билгала долу делил[71]. Ахь хаттал Исраилан кIенташка: иза (Муса) царна т1е веъча‚ ФирIавна цуьнга ма элира: "Суна хета хьо‚ Муса‚ /наха/ хьайна бозбуунчалла дина верг ву". وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى تِسْعَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ فَاسْأَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ إِذْ جَاءهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَونُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا مُوسَى مَسْحُورًا
102 Аят
Цо элира: "Хьуна хиъна: хIорш ца диссийна стигланийн а‚ лаьттан а Эло бен‚ гуш йолу билгалонаш а йолуш. Суна хета‚ хIай ФирIавн‚ хьо хIаллакхир ву". قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا أَنزَلَ هَؤُلاء إِلاَّ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ بَصَآئِرَ وَإِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا فِرْعَونُ مَثْبُورًا
103 Аят
ТIаккха цунна (ФирIавнна) лиира уьш (Исраилан кIентий) лаьттара (Мисрара) д1алахка‚ Оха иза а‚ цуьнца мел верг - массо а хина бухавахийтира. فَأَرَادَ أَن يَسْتَفِزَّهُم مِّنَ الأَرْضِ فَأَغْرَقْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ جَمِيعًا
104 Аят
Оха элира цул тIаьхьа Исраилан кIенташка: "(Х1окху) лаьттахь дāха‚ эхартан (къематде х1оттаран) ваIда деъча‚ Оха шу д1адуьгур ду /Далла хьалха/ вовшашца ийна /ийман диллинарг – керста, диканиг – вониг/". وَقُلْنَا مِن بَعْدِهِ لِبَنِي إِسْرَائِيلَ اسْكُنُواْ الأَرْضَ فَإِذَا جَاء وَعْدُ الآخِرَةِ جِئْنَا بِكُمْ لَفِيفًا
105 Аят
Бакъдолчуьнца доссийна Оха иза /Къуръан/‚ бакъдолчуьнца доьссина иза /Далла гергара/. Хьо ца ваийтина[72] Оха хаамча а‚ кхерамча а волчу хьолехь бен. وَبِالْحَقِّ أَنزَلْنَاهُ وَبِالْحَقِّ نَزَلَ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلاَّ مُبَشِّرًا وَنَذِيرًا
106 Аят
Къуръанан а дакъош а[73] дина Оха хьоьга и паргIат[74] дешийта нахана. Оха и доссийна кIез-кIеззиг доссорца. وَقُرْآناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً
107 Аят
Ахь āла: "Теша цунах‚ я ма теша (Къуръанах)! Баккъалла а, шайна цул хьалха Iилма делларш и (Къуръан), шайна доьшуш, чIенигишна тIе гуора оьгу[75]". قُلْ آمِنُواْ بِهِ أَوْ لاَ تُؤْمِنُواْ إِنَّ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ مِن قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلأَذْقَانِ سُجَّدًا
108 Аят
Цара (1илма деллачара) олу: "Вонах цIена ву тхан Кхиош-Кхобург‚ тхан Кхиош-Кхобучун ваIда кхочушхилла". وَيَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِن كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولاً
109 Аят
ЧIенигашна тIе иэга уьш, боьлхуш‚ цо (Къуръан дешаро) уьш совбоху /Далла/ муьтIахь хиларца. وَيَخِرُّونَ لِلأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهُمْ خُشُوعًا ( سجدة مستحبة )
110 Аят
Ахь āла: "Шу кхайкха /Деле/ АллахI алий‚ я Къинхетаме верг[76] алий. Шу муьлхачуьнца (ц1арца) кхайкхахь а  /дика ду/‚ Цуьнан хаза цIерш ю". Хьайн ламаз дукха чIогIа (аз айдина) а ма де‚ сов меллаша (аз лаг1дина) а ма де‚ цу юккъехь некъ лаха хьайна[77] (юккъерчу барамехь). قُلِ ادْعُواْ اللّهَ أَوِ ادْعُواْ الرَّحْمَنَ أَيًّا مَّا تَدْعُواْ فَلَهُ الأَسْمَاء الْحُسْنَى وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِكَ وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلاً
111. Ахь āла: "Хастам бу Далла, доьзалхо (Шена) ца лаьцначу‚ Шена паччахьаллехь /мулкехь/ накъост (оьшуш) ца хиллачу. Сийсазаллах /ларван/ гIоьнча а ца эшна Цунна". Воккха виэ Иза воккхаварца! وَقُلِ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَم يَكُن لَّهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُن لَّهُ وَلِيٌّ مِّنَ الذُّلَّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا
[1]Мухьаммад- пайхамар. Дала цхьана буса Маккара аль-Байт аль-Мукъаддасе (Иерусалиме) д1авигира иза Шен тамаше 1аламаташ цуьнга гайта. Цунах аьлла الاسراء (Аль- Исраъ) Буса кхарстар. Кхин оцунах лаьцнарг т1аьхьа дог1ур ду, Даламукъалахь.
[2]Деза маьждиг – Маккахь долу коьрта маьждиг‚ шен чохь КаIба долу ألمسجد ألحرام (Аль-Масджид аль-Хьарам) . Иштта аьлла цунах хьалха дуьйна цуьнан гонахь т1емаш бар а, зуламаш дар а ца магош хиларна.
[3]Генара маьждиг – Иерусалимехь долу маьждиг ألمسجد ألأقصي (Аль-Масджид аль-Акъса).
[4]Гонахь дерг – Генарчу маьждиган (Аль-Масджид аль- Акъса) гонахь болу мохк – Шема. Дала иза беркате бина стоьмаш, хиш хилийтарца, пайхамараш Iийна хиларца, маликаш дуьссуш хилла меттиг хиларца.
[5]Шозза телхина дерг дийр ду аш Палестинан лаьттахь а, цунна гонахь а. Ибн 1аббаса элира: хьалхара вониг дара цара Закария- пайхамар виэр, шолг1аниг дара цара Яхья- пайхамар виэр.
[6]Цхьа вониг цара шайгара далийтича.
[7]Шуна тIаьхьабевлла, шу лоьхуш. Тафсиран жайнашкахь ду: Исраилан к1енташа Дала хьарам динарг хьанал а дича, ц1ий 1енош зулмаш а дича, Дала царна т1екхоьссира Бабилан паччахь Бухатнассар (Навуходоноссор). Цо вийра царах 70 эзар стаг, дохийна д1адаьккхира церан дерриг эскар. И дара цара хьалхара боьханиг дича.
[8]Иерусалимехь долу маьждиг – жуьгташа кхин а телхина х1уманаш лелорна, Дала царна тIетесира кхин мостагI – Римски императаро Титусо кхоччуш йохийра Иерусалим Iийса дуьненчу валале 70 шо хьалха.
[9]Шозлаг1а телхина дерг лелийра Исраилан кIенташа Яхья - пайхамар верца‚ тIаккха Дала царна тIе Бухатнассар коьртехь волуш, керстанийн бIо тесира. Цо царах эзарнаш байира‚ церан доьзалш йийсаре лецира‚ Иерусалим а йохийра.
[10]Ибн-1аббаса аьлла и ду адамо шена я шен доьзалхочунна, и цхьана х1уманах юхаваккха, деш долу до1анаш, вайгахь олуш долчу "Дала х1аллаквойла хьо!", "Дала д1ааэца хьо" …дешнех терра. Дала царна жоп луш делхьара, уьш х1аллакхир бара.
[11]ХIор стеган кхоллам цуьнан Iамалах хоттабелла бу: дика елахь а, вон елахь а и Iамал стагах ца къаьста. Iаьрбаша цуьнах олу: "Шен кхоллам цуьнан логах хьарчийна бу".
[12]Кхечуьнан къинах жоп доьхур дац цхьанга а, и къа динчуьнга бен.
[13]Ибн-1аббаса бохучух лаьцна аьлла: Дала оцу юьртана т1е куьйгалла дан х1оттабо цуьнан нахах уггар боьханаш, цара Далла 1есалла йо. Цара и дича, Дала цу юьртана т1е 1азап доссадо.
[14]Сиханиг – хIара дуьне. Эхарт а дицдина, дуьне лоьхуш волчунна лур ду Оха Тхайна ма луъу дуьненан ни1маташ. Эхартан дакъа хир дац цунна.
[15]ТIаьхьарниг – эхарт. Эхартахь хир долу дахар.
[16]Ийман диллина.
[17]Царна ялсамани хир ю.
[18]Лур доцуш нахана.
[19]Вон хета дош, мел дай и делахь а.
[20]Къинхетам биэ дех-ненах‚ хьастало царна.
[21]Оцарна хьайгахь сагIина дала хIума ца хилча‚ тIаьхьа лур ду ас шуна сайна хилча‚ алий‚ хаза духатоха.
[22]Пис хилла.
[23]Хьайн хIума, кхоам а, ца беш дIасакхуьссуш.
[24]КIеззиг ло Шена луучунна.
[25]Къа.
[26]Зина – шен йоцчу зудчуьнца гергара юкъаметтиг хилар; нахаца лелар.
[27]Са – кхузахь: адам. Диэн ца деза адам ма делаш. И хьарам ду шуна.
[28]ЧIирна‚ я Шар1о ден кхел йина доцург.
[29]ЧIир оьцуш, байа цабезарш бойуш, дакъа сийсаздоккхуш, цхьаннан метта шиъ вуьйш…
[30]Дала чIир эца магош – и Делера г1о ду цунна. Ч1ир оьцуш, нийса хуьлийла иза, зулам диначуьнгара а бен ма оьцийла цо ч1ир.
[31]Хьайна ца хуучунна т1аьхьа ма х1отталахь..
[33]Далла т1ехь доккха харцдерг кхуллуш ду шу, доккха къа деш ду шу.
[34]Уьш – кхузахь: керстанаш, Делах ца теша нах. Ша инзаре чулацаме долчу, исбаьхьа долчу Къуръанах ойла ца йо цара.
[35] Далла тIегIертар ма бара уьш.
[36]Дукха собаре: иштта гочдеш ду кхузахь 1аьрбийн дош хьалим حليم . Цуьнан нийса маь1на "Шен халкъах дог лозуш верг" хила герга ду. Дуккха меттигашкахь иштта гочдина а ду иза. Дела ву Шен халкъах дог дозуш, цара мел дукха къинош дича а, царна дуьхьал та1зар ца деш, тоба дан хан юьтуш, собаре.
[37]Цара тидаме ца оьцу ахь дуьйцург.
[38]Мунепикъаш бог1ура Делан элча волчу, цунна уллохь охьаховший 1ара, шаьш Къуръане ладоьг1уш ду моттуьйтуш. Ткъа уьш и сийсаздеш бара, вовшашка къайлаха дуьйцуш: «Х1ара бозбуунча ву».
[39]Дукха цецбевлла.
[40]Хьан гIуллакх Делан омра дIакхачор ду.
[41]Мушрикаша Делаца цхьана шайна 1ибадат деш берш (маликаш, 1ийса, 1ийсан нана Марьям, 1узайр, дика 1амалш еш берш) шаьш бу Далла герга некъ лоьхуш, Цуьнан къинхетаме дог дохуш, Цуьнан 1азапах кхоьруш.
[42]Аяташ кхузахь далийна му1жизатийн, аьлча а, х1оттаелла низам талхочу /тамаше/ х1уманийн маь1нехь. Мушрикаша аьлла хилла пайхамаре ﷺ :«Сафа олу лам дешига хьовзабе шайна, лаьмнаш д1адаха шайна гонахара». Дала хоуьйту Шен элчане: Ша цара доьхург кхочушдича, т1аккха а цара ийман ца диллича, уьш х1аллакбеш 1азап дуссур ду царна, хьалхалерачу умматашкахь ма хилла.
[43]Самудаш – хьалха хилла цхьа халкъ‚ царна ваийтина элча хилла Салихь.
[44]Дала царна делил хилла (цара шайн пайхамаре дехарна) эмкал хилийтира. Иза даош‚ малош кхаба езаш хилла цара‚ цуьнгахь царна пайданаш а хилла. Амма цара 1есалла ялийтира, эмкална урс а хьаькхна. И зулам дарна Дала уьш х1аллакбира.
[45]И эмкал ер бахьанехь Делан та1зарна хьакъ хилира уьш.
[46]Аяташ кхузахь далийна му1жизатийн маь1нехь, хьалха санна.
[47]Уьш бовзарца‚ царна тIехь ницкъ хиларца. Далла хаьа, цара доьху му1жизаташ шайга кхаьчча а, ийман дуьллур дацара цара. Цундела Дала царна жоп ца ло.
[48]Дала вайн пайхамар буса б1аьрг-нег1ар тохале Буракъ олучу дийната т1ехь Маккара аль-Байт аль- Мукъаддасе д1авигар ( ألأسراء Аль- Исраъ), т1аккха цигара д1а Джабраил маликаца ворхх1е стигалухала Шена т1е хьалаваккхар ( المعراج Аль- Ми1радж). Пайхамаран дег1аца а, сица а хилла и. Цигахь Дала Шен даккхий му1жизаташ гайтина пайхамаре. Цигахь т1едиллина умматана дийнахь-буса деш долу пхи ламаз. Жайнаша ма дуьйцу, юьхьанца уьш хилла 50. Т1аккха Муса-пайхамаран хьехамца Мухьаммадан, Делера салам хуьлда царна, дехарца дайдина 5-нга кхаччалц. Аьлла ду: Делан дош хийца ца делла – кхочущдарехь 5 ду, мела хиларехь 50 ду. Мусаца цхьаьнакхийтира иза 6-чу стиглахь. Тоьлаш долчу дийцаршца нийса а дог1уш, и хилларг хилла х1ижран терахь доладалале цхьа шо хьалха, раджаб беттан 27-чу буса (1ийса дуьнена ваьлла 620-чу шарахь). Пайхамара шена цигахь ялсамани, жоьжахати, заккъум олу дитт гира, аьлча, и аьшнаш ван буьйлабелира мушрикаш. Абу-Джах1ал элира, ца вешаш: «Схьало хурманаш а, даьтта а». И волавелира хурманаш яа даьттанца, олуш: «Д1акхалла, вайна ца девза кхин кхаллар (1арбашха: زقوم заккъум)». И хилларг бахьанехь дикка ийман заь1ап долу нах ийманах д1абевлира, ийман ч1ог1а дерш - ч1аг1белира.
[49]Заккъум олуш долу жоьжахатина бухахь кхуьу дитт хилийтина питанна‚ нах зерна.
[50]Гуора х1отта Адамна.
[51]И дешнаш Дала шайт1ане динчу къамелан т1аьхье ю.
[52]Векал – кхузахь: 1алашвийриг. Ша ву, боху Дала элчане, хьо а, ц1ена болу бусалбанаш а церан ширках а, шайт1анан мекарлонах а 1алашвийриг.
[53]Рицкъах.
[54]Далла гIуллакх дарх.
[55]ГIоьнча.
[56]Тхуна тIехь шуна гIо лоцуш верг, шуна Тхоьгара ч1ир оьцург.
[57]Нахана (адамашна). Кхузахь к1ентий бохучо мехкарий (зударий) бохург чулоцу. Дала даздина адамаш массо а Ша мел кхоьллинчу халкъал хьекъалций а,1илманций а, маттаций а, 1аламна чохь мел йолчу х1умане цунна болх байтарций а.
[58]Имамаца – кхузахь: жайнаца. Къематдийнахь массо а адам т1екхойкхур ду шега ша дуьненахь волуш йина хилла йолу 1амал д1аязйина долу жайна шега дала, цуьнца шена бекхам бан.
[59]Дуьненахь.
[60]Б1аьрса доцуш – кхузахь: деган б1аьрса. Нийсачу новкъа, диканна т1е ца нислуш верг. Б1аьрса доцучух тера лерина и Дала. Эхартахь а и хир ву декъалхиларан, Делан 1азапах к1елхьарваларан некъ ца гуш.
[61]Маккан мушрикаш дукха г1иртира пайхамар шега доссош хиллачу ваьхьех д1ахьавзо. Иштта, уьш реза бара цхьана Далла – Аллах1ана 1ибадат дан, нагахь санна пайхамара шайн деланаш, шайн дайн 1адаташ сийсаза ца дахь. Царна лаара шайн лаьтта т1ехь деза (хьарам долу) ц1а дан, Дала даздинчу Ка1бих тера. Оцунах дара царах хьалдолчара шайна, мискачарех къаьсттина, мажлис х1оттае, аьлла пайхамаре дехар а. Церан цу массо а мекарлонех ларвира Дала элча.
[62]Дала боху Мухьаммад-элчане: хьо цу мушрикашца бертавахана хиллехьара цара бохучунна т1ехь, ахь доккха къа дина хир дара – цунна хьуна шозза алсам 1азап хир дара дуьненахь а, эхартахь а. Аятан 1алашо ю Дала бакъдолчунна т1ехь ч1аг1варца элчанах дина Шен сий билгалдаккхар.
[63]Хьалхалерчу умматашкахь Делан 1едал хилла цара шайга бахкийтина элчанаш махках баьхча, и халкъаш х1аллакдар. Изза хир дара Маккан ох1лах а, цара Мухьаммад Маккара араваьккхина хиллехьара. Дала и ца дайтира цаьрга, делахь а, элча Делан омраца шен лаамехь аравелира Маккара.
[64]Къуръан – кхузахь قرءان Къуръан аьлла сатасаран (1уьйр-) ламазах, цигахь дехха Къуръан дешар оьшуш долу дела. Кху аятехь ишар ю Дала бусалбанашна т1едихкина пхеа а ламазе: малх д1акарчаран хан – делкъ-ламаз а, малхбуз – ламаз а, буьйсанан боданашка кхаччалц – маьрк1аж-ламаз а, пхьуьйр-ламаз а, сатасаран Къуръан – 1уьйр-ламаз а.
[65]Буьйсанан а, дийнан а маликаша тешалла дийр долуш. Хьадисехь ду: «Шуна т1ехь хийцало маликаш буса а, дийнахь а, вовшахкхета уьш малхбуз-ламазехь а, 1уьйр-ламазехь а » .
[66]Хастаме меттиг مقام محمود (макъам махьмуд) – къематдийнахь Далла гергахь сийлахь меттиг, пайхамарна шапаIат дан пурба лур долу меттиг.
[67]Ибн-1аббаса и аят иштта даьстина: со кхиош-кхобуш волу сан Дела, Ахь сайн коша чу верзавелахь со хазчу кепара, бакъона т1ехь. Ахь ара а ваккхалахь со сайн коша чуьра къематдийнахь хазчу кепара, бакъона т1ехь. Хьасанан а, Дзахьāкан кхетамехь, مدخل чуг1ойла Мадинате доьрзуш ду, ткъа مخرج араволийла – Макка. Мушрикаша вен хьовзийна, Маккара Мадинате д1акхелхаш, пайхамара Делан омраца дина до1а ду иза. Дала цуьнан до1ина хаза жоп а делира, цуьнан дин кхечу динел хьала а даьккхира.
[68]Макка яьккхинчу хенахь (х1ижран 8-чу шарахь) Делан элча волавелира Ка1бина чохь хилла 360 жа1арш (ц1уш) к1егъеш, аракхисса, и аят а доьшуш.
[69]Дала Шен къинхетамца дити Къуръан пайхамаран а, цуьнан асхьабийн а дегнашкахь.
[70]Рицкъ лур дацара аш дала дезачунна‚ догIа доуьйтур дацара аш, и шайн карахь хиллехьара.
[71]Исс билгала долу делил – Дала Мусага, и пайхамар хилар чIагIдеш, делла исс Iаламат: Iаса, куьг кIайдалар, хи далийтар; (цатешачарна т1екхисса) ц1оз, мезий, пхьидаш; цIий, хIорд бекъар (Муса а, Исраилан кIентий а дехьа бовлийта а, ФирIавн а, цуьнан бIо а бухабахийта а), йокъана шераш (догIа ца доьлхуьйтуш). Цаьрца кхерам тосуш хилла Мусас цатешачарна.
[72]Ийман диллинчарна ялсаманица кхаъ боккхуш‚ керстанашна жоьжахатица кхерам тосуш.
[73]Доькъуш доссийна, дерриг цкъа ца доссош.
[74]Къуръан доьссина 23 шарахь.
[75]Жайнин ох1лах шаьш хьалха Делан жайнаш дешна хилла болу 1еламнах, Къуръан доьшуш хезча, боьлхура, дукха дагна 1аткъам хуьлий. Цу аятан чулацам бу: аш Къуръанан аяташ харцдарх, шул тоьлуш а, шул дика хууш а хиллачара бакъдина уьш.
[76]ألرحمان Рахьман – т1ех къинхетаме волу Дела – Аллах1.
[77]Юккъерчу барамехь де ламаз, аьлча а ламаз т1ехь доьшу Къуръан - т1ех ч1ог1а а доцуш, т1ех меллаша а доцуш деша. Изза кеп лерина зикрана (Дела хьехаварна) а.