26. Сурат АШ-ШУIАРАЪ

Илланчаш (Назманчаш)
(Маккахь доьссина‚ дерриге а 227 аят)
Ша сов къинхетаме а‚ къинхетаме а волчу Делан цIарца


140 Аят
Баккъалла а, хьан Кхиош-Кхобург– Иза ву-кх Ша веза верг а‚ къинхетаме верг а. وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
141. Харцбира Самудаша а элчанаш. كَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِينَ
142. Ма элира цаьрга церан вашас Салихьа: “Шу ца кхоьру? إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ صَالِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
143. Баккъалла а, со шуна тешаме элча ву. إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
144. Кхера Делах‚ суна муьтIахь а хила. فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
145. Ас ца боьху шуьга цунах мах. Суна мах балар Iаламийн Дена тIехь бен дац. وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
146. Шу дуьтур долуш ду ткъа кхузахь шаьш долчохь (х1окху дуьненахь гуттар ни1маташкахь), кхерам а боцуш? أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ
147. Бошмашкахь а‚ шовданашкахь а. فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
148. Ялтанашкахь а‚ хурманашкахь а, шен стом хьена болчу. وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ
149. Аш туьйсу лаьмнех цIенош, курадовлуш[41]. وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ
150. Кхералаш Делах‚ суна муьтIахь а хилалаш. فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
151. Шу муьтIахь ма хилалаш (Делан дозанех) тІехбовлачеран омрана. وَلَا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ
152. Уьш бу лаьттахь боьханиг деш берш‚ диканиг ца до цара. الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ
153. Цара элира: “Баккъалла а, хьо шена нуьцкъала бозбуунчалла динчарах ву-кх. قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِينَ
154. Хьо ма дац тхо санна адам бен‚ дāладе делил[42], хьуо велахь бакълуьйчарах”. مَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا فَأْتِ بِآيَةٍ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
155. Цо элира: “ХIара эмкал ю. Цунна малар ду‚ шуна а малар ду билгалдинчу дийнахь[43]. قَالَ هَذِهِ نَاقَةٌ لَّهَا شِرْبٌ وَلَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ
156. Ма кхеталаш цунах вониг дарца – тIаккха сийлахь деза долчу дийнан Iазапо[44] схьалоьцур ду шу”. وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَظِيمٍ
157. Цара цунна урс хьаькхира – уьш дохкобевлла Iуьйренга бевлира. فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ
158. Iазапо схьалецира уьш. Баккъалла а, цу чохь делил ма ду. Ца хили-кх царах дукхахберш муъма нах. فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
159. Баккъалла а, хьан Дела - Иза ву-кх Ша веза верг а‚ къинхетаме верг а. وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
160. Харцбира ЛутIан къомо элчанаш. كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ الْمُرْسَلِينَ
161. Ма элира цаьрга церан вашас ЛутIас: “Шу ца кхоьру? إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ
162. Баккъалла а, со шуна тешаме элча ма ву. إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
163. Шу кхералаш Делах‚ суна а муьтIахь хилалаш. فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
164. Ас ца боьху шуьга цунах цхьа а мах. Суна мах балар Iаламийн Дена тIехь бен дац. وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
165. Шу оьху ткъа божаршна тIе массо а Iаламера?[45] أَتَأْتُونَ الذُّكْرَانَ مِنَ الْعَالَمِينَ
166. Аш дIатесна дуьту шун Кхиош-Кхобучо шайна кхоьллина хиллачу шун зударех[46](шайна шовкъ лахар). ХIаъ‚ шу ду-кх дозанах даьлла къам”. وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَكُمْ رَبُّكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ عَادُونَ
167. Цара элира: “Хьо ца сацахь‚ хIай ЛутI‚ хьо хир ма ву арабаьхначарах”. (“Оха юьртара аравоккхур ву хьо”.) قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ يَا لُوطُ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْمُخْرَجِينَ
168. Цо элира: “Баккъалла а, со шун Iамална чIогIа оьгIазбахначарах ву-кх. قَالَ إِنِّي لِعَمَلِكُم مِّنَ الْقَالِينَ
169. Со Кхиош-Кхобург‚ кIелхIарваккхалахь со а‚ сан доьзал а цара дечух”. رَبِّ نَجِّنِي وَأَهْلِي مِمَّا يَعْمَلُونَ
170. Оха кIелхьарваьккхира иза а‚ берриге а цуьнан доьзал а‚ فَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِينَ
171. Цхьа къена зуда йоцург[47] бухабисинчарна юккъехь[48]. إِلَّا عَجُوزًا فِي الْغَابِرِينَ
172. ТIаккха бохийра Оха биснарш. ثُمَّ دَمَّرْنَا الْآخَرِينَ
173. Оха доьттира царна тIе догIа. Ма вон хилира шайна кхерам тесначеран догIа! وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِم مَّطَرًا فَسَاء مَطَرُ الْمُنذَرِينَ
174. Баккъалла а, цу чохь делил ду-кх. Ца хилира царах дукхахберш муъма нах. إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
175. Баккъалла а, хьан Кхиош-Кхобург – Иза ву-кх ша веза верг а‚ къинхетаме верг а. وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
176. Харцбира Айкатан[49] дайша а элчанаш. كَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ الْمُرْسَلِينَ
177. Ма элира цаьрга ШуIайбас: “Шу ца кхоьру? إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَيْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ
178. Баккъалла а, со шуна тешаме элча ма вуй. إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
179. Шу кхералаш Делах‚ суна а муьтIахь хилалаш. فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
180. Ас ца боьху шуьга цунах цхьа а мах. Суна мах балар Iаламийн Дена тIехь бен дац. وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى رَبِّ الْعَالَمِينَ
181. Нийса хилийталаш /терзан/ барам‚ шу ма хилалаш /терза/ эшочарах. أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ
182. Озалаш нийсачу терзанца. وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ
183. Аш ма эшаелаш нахана церан хIуманаш‚ ма лелалаш лаьтта тIехь боьханиг даржадеш. وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ
184. Шу кхералаш‚ Ша шу а‚ /шул/ хьалхалерачеран уммат а кхоьллинчух. وَاتَّقُوا الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالْجِبِلَّةَ الْأَوَّلِينَ
185. Цара элира: “Хьо шайна бозбуунчалла диначарах ву-кх. قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِينَ
186. Хьо а ма дац адам бен‚ тхо санна долу. Тхо тешна ма ду‚ хьо харцлуьйчарах ву аьлла. وَمَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَإِن نَّظُنُّكَ لَمِنَ الْكَاذِبِينَ
187. Ахь егае тхуна кийсакаш стиглара‚ хьо велахь бакълуьйчарах”. فَأَسْقِطْ عَلَيْنَا كِسَفًا مِّنَ السَّمَاء إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
188. Цо элира: “Сан Кхиош-Кхобург дика хууш ву-кх аш дийриг”. قَالَ رَبِّي أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ
189. ТIаккха цара иза харцвира‚ тIаккха уьш схьалецира IиндагIан дийнан[50] Iазапо. Баккъалла а, иза хилира деза – доккхачу дийнан Iазап. فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ يَوْمِ الظُّلَّةِ إِنَّهُ كَانَ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ
190. Баккъалла а, цу чохь делил ма ду. Ца хилира-кх царах дукхахберш муъма нах. إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
191. Баккъалла а, хьан Кхиош-Кхобург – Иза ву-кх веза верг а‚ къинхетаме верг а. وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
192. Баккъалла а, иза /Къуръан/ - Iаламийн Дегара охьадоссар ду. وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ
193. Охьадоьссира цуьнца (Къуръанца) Тешаме Са[51]. نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ
194. /Цо дийшира и хьуна/ хьан даг чохь /ч1аг1даллалц/ хьо хилийтархьама кхерам тосучарах[52]. عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ
195. Билгалчу Iарбийн маттахь. بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُّبِينٍ
196. Баккъалла а, иза хьалхахиллачеран жайни чохь а ду. وَإِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الْأَوَّلِينَ
197. Царна ца хилла те делил и хууш хилар Исраилан кIентийн Iеламнахана? أَوَلَمْ يَكُن لَّهُمْ آيَةً أَن يَعْلَمَهُ عُلَمَاء بَنِي إِسْرَائِيلَ
198. Оха иза /Къуръан/ доссийна хиллехьара кхечу къаьмнийн цхьаболчаьрга[53]‚ وَلَوْ نَزَّلْنَاهُ عَلَى بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ
199. Цара иза царна доьшура дара – хир бацара уьш цунах а тешаш. فَقَرَأَهُ عَلَيْهِم مَّا كَانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ
200. Иштта диллира Оха и (Къуръан харцдар) къиношдечеран дегнашка. كَذَلِكَ سَلَكْنَاهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ
201. Тешар бац уьш цунах, шайна лазаме долу Iазап галлалц. لَا يُؤْمِنُونَ بِهِ حَتَّى يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
202. Иза догIур ду царна цIеххьана‚ шайна хаа ца луш. فَيَأْتِيَهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ
203. Цара тIаккха эр ду: “Вайна цхьа /кIеззиг/ хан ца ло /Iазап ца деш/?” فَيَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ
204. Тхан Iазапца сихло уьш? أَفَبِعَذَابِنَا يَسْتَعْجِلُونَ
205. Хьуна ца гора Оха уьш шерашкахь /дуьненахь/ бāхийтича а… أَفَرَأَيْتَ إِن مَّتَّعْنَاهُمْ سِنِينَ
206. ТIаккха деара цаьрга‚ шайца хир ду аьлла‚ ваIда дина хилларг[54]. ثُمَّ جَاءهُم مَّا كَانُوا يُوعَدُونَ
207. КIелхьар ца бехира уьш /Делан Iазапах/ царна белла хиллачу бахамо[55]. مَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُوا يُمَتَّعُونَ
208. Оха хIаллак ца йира цхьа а юрт, шена кхерамчаш боцуш[56] وَمَا أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ
209. /Царна/ дагадайта. Тхо ца хилира зуламхой. ذِكْرَى وَمَا كُنَّا ظَالِمِينَ
210. Ца доьссира цуьнца шайтIанаш (шайтIанаша ца доссийна и Къуръан, цхьаболчу керстанаша ма- бохху). وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّيَاطِينُ
211. Тарлуш дац царна (шайтIанашна ваьхьишца охьадисса)‚ церан ницкъ ца кхочу. وَمَا يَنبَغِي لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ
212. Уьш /шайтIанаш маликашка/ ладогIарх[57] дIасакъастийна ду. إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ
213. Ма кхайкха Делаца кхин деле – тIаккха хьо хир ву шайна Iазап дийр долчарах. فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ
214. Ахь хьехам бе[58] хьуна юххера гергарчаьрга. وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ
215. Хьан тIам охьабахийта муъма нахах хьайна тIехьахIоьттинчарна (кIеда-мерза хила цаьрца). وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
216. Цара хьуна Iесалла яхь‚ ахь āла: “Со цIена ву-кх аш дечух”. فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِّمَّا تَعْمَلُونَ
217. Хьо тIетовжа[59] Ша веза волчунна а‚ къинхетаме волчунна а. وَتَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ
218. Шена хьо гуш волчунна хьо ирахIуттучу хенахь[60]. الَّذِي يَرَاكَ حِينَ تَقُومُ
219. Хьан дIасаидар а ду сужуд дечеран юккъехь. وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ
220. Баккъалла а, Иза ву-кх хезаш верг а‚ хууш верг а. إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
221. Ас дуьйций шуна /хIай Маккан керстанаш/‚ шена тIе[61] шайтIанаш дуьссучух? هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَى مَن تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ
222. Уьш дуьссу хIор харцлуьйчунна а‚ къинош летийначунна (дечунна) а тIе. تَنَزَّلُ عَلَى كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ
223. Цара /шайтIанаша маликашкара къайленаш/ хазар бозбуунчашка кхуьссу‚ царах дукхахберш харцлуьйш бу[62]. يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ
224. Назманчаш – царна тIаьхьахIуьтту тилабелларш. وَالشُّعَرَاء يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ
225. Хьуна ца го уьш массо а боьрахь дIасауьдуш? أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ
226. Цара дуьйцу шаьш ца дийриг. وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ
227. Ийман диллинарш‚ дика Iамалш йинарш‚ дуккха а Дела хьехийнарш боцурш – царна гIо хилира шайна зулам динчул тIаьхьа. ТIаьхьа хуур ду зулам диначарна‚ муьлхачу хьовзарна шаьш тIехьовзур ду. إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيرًا وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبُونَ
[1]Далла Шена дика хаьа оцу элпашца Шена ала луург.
[2]Хьо дукха пошме (г1ийла, сингаттаме) ма хила, х1ай Мухьаммад, цара ийман цадилларх.
[3]Цаьрга ийман диллийта ницкъ болуш ду Тхо, делахь а Оха уьш шайн лаамехь битина.
[4]Делера.
[5]Дуьхьалбовлий.
[6]Массо а хIума шишша йолуш –( борша а‚ стен а): адамаш а‚ хьайбанаш а‚ дийнаташ а‚ ораматаш а и. дI. кх.
[7]Дела цхьаъ хиларна‚ Цуьнан дин бакъ дин хиларна.
[8]Царах стаг вийна хилла Мусас.
[9]Хьо а, хьан ваша Х1арун а.
[10]Исраилан к1ентий – 1арбашха بنوأسرائيل Бану- Исраил. Исраилан т1аьхье, доьзал. Цуьнан т1аьхьенах лоруш бу жуьгтий. Исраил – Я1къуб-пайхамаран ц1е. Оцу хенахь уьш Мисрахь Фир1авнан йийсарехь хилла, цо, къа ца хеташ, бацош.
[11]ГIалатваьлла дира ас иза.
[12]Ахь хьуо Цуьнан элча ву бохург.
[13]Уьш кхоьллина‚ кхобуш волу Дела.
[14]Цу Мусас дуьйцучуьнга.
[15]Массарна а гуш.
[16]Т1аьхьататта цу шиннан г1уллакх цхьа к1еззиг – бозбуунчаш гулбийр бу вай цаьрца къовса.
[17]Нахе элира: «Вай т1аьхьах1итта мега бозбуунчийн динна, нагахь санна уьш толахь Мусал».
[18]Мусас 1аса кхоьссича, цунах боккха лаьхьа хилира, цо кхаьллира Фир1авнан бозбуунчаша сурт х1оттийна хилла болу кегий текхаргаш.
[19]Дала омра дира Мусага, Исраилан кIентий Мисарара шайн махка дIабига аьлла.
[20]ТIамна нах гулбийраш.
[21]ФирIавн‚ цуьнан бIо.
[22]Исраилан кIенташца воьду Муса а‚ шен эскарца царна тIаьхьаваьлла волу ФирIавн а.
[23]Цо кIелхьарвоккхур ву со.
[24]Ши дакъа а хилла.
[25]ФирIавн а‚ цуьнан эскар а.
[26]ФирIавн а‚ цуьнан эскар а.
[27]Деланаш бу бохуш, цатешачара лаьцна хIуманаш.
[28]Сий деш ларамца.
[29]Дела.
[30]Къематде.
[31]Иштта النعيم Ан-На1ийм ялсаманин ц1е а ю.
[32]Ийманна т1е нисвелахь сан да. Я иза аьлла боху Ибрах1има шен да керста вуйла хаале.
[33]Ширках, массо боьхачу амалх дог цIена дерг декъал хир ву къематдийнахь.
[34]И къематдийнахь хиндерг яханчу заманахь дуьйцу Дала и хирг хилар Шегахь ч1аг1делла долу дела.
[35]Ледара нах.
[36]Суна т1ехь дац церан даг чохь дерг лехар. Нухьан къомо аьлла хилла цуьнга: «Хьуна т1аьхьах1иттина тхуна юккъера ледара, заь1ап нах шайн дагахь шайна динца лерам хилийтархьама». Царна жоп луш, аьлла Нухьас: «Церан дагахь дерг хаа г1ертар суна т1ехь дац, ас хьукам до гучахьдолчуьнца».
[37]Дала тІедиллинарг кхочуш ца дича, жоьжахати хир ю аьлла, кхерам туьйсург.
[38]Оха хьуна тIулгаш деттар ма ду‚ вуьйр ву хьо.
[39]ГΙирсаш – кхузахь: Нуьцкъала яккхий г1аланаш еш ду шу, шаьш цкъеллига цкъа а лийр дац моьттуш?
[40]Къематде.
[41]Цхьа кхечу къирартехь (дешаран кеп) فارهين фарих1ийн "шу ч1ог1а говза долуш", аьлла даьстина.
[42]Делил – кхузахь: му1жизат; 1адатехь доцу тамаше х1ума.
[43]Дийцина ду тафсиран жайнашкахь: Салихь-пайхамаран къомо аьлла хилла цуьнга, хьуо Делан элча велахь, цхьа тамаше х1ума (му1жизат) гайта тхуна: схьаяккха х1окху тархах(чхьарах, чарах) яхка герга йолу эмкал, тхуна хьалхахь к1орни йойла цо. Салихь, и халахетта, ойланашка воьжнера. Т1аккха схьадеъначу Джабраил-малико элира: « Ши рака1ат ламаз де, т1аккха Деле еха эмкал». Цо и дира – тархан (чхьаран, чарин) т1улгах схьаелира эмкал, царна хьалхахь ехкира и, голаш т1е охьалахъелира. Т1аккха Салихьа элира: «И ю шуна эмкал. Цхьана дийнахь и йита хи мала, кхечу дийнахь аш мала, шайн бежнашна а маладе». Иштта д1алийлира уьш цхьа хан яллалц – эмкало шен рог1ехь хи молура, церан дежийлашкахь яжа а ежара. Цуьнгара дика пайда а оьцура цара – шортта шура йоккхура. Т1аьхьо Салихьан къоман боьхачу наха урс хьаькхира цу эмкална. Т1аккха Дала, т1аьхьа сурата т1ехь ма- дуьйццу, 1азап доссийра царна т1е.
[44]Нуьцкъала 1азап хир ду шуна Делера.
[45]Цхьаммо ца лелийна хIума ду-кх иза – божарий божаршца шовкъ йолуш хилар.
[46]Улло ца боьлхуш‚ юкъаметтиг ца лелаеш. ЛутΙан къоман божарий божаршца лелаш хилла.
[47]ЛутΙан шен зуда.
[48]КIелхьар ца бохуш.
[49]Айкатан – Мадъйан гΙалин герга хилла болу хьуьнан боьра.
[50]ΙиндагΙан де – стиглара цΙеран марха а яхийтина‚ багийра уьш.
[51]Джабраил-малик. Цо доссадора Къуръанан аяташ Делера пайхамаре.
[52]Хьехамбечарах.
[53]Ιарбий боцучу.
[54]Къематдийнан 1азап.
[55]Шайна белла хилла болчу муьлхачу бахамо кΙелхьар ца бехира уьш Делан Iазапах.
[56]Кхерам тосуш элча ца вохуьйтуш.
[57]Хазарах.
[58]Кхерам таса. И аят доьссинчул т1ахьа пайхамар шен гергарчу нахе кхайкха волавелира: "Х1ай Делан элчан Мухьаммадан йо1 Фат1има, сан хьуна дан г1о дац, ахь 1амал елахь. Х1ай 1абд аль-Мут1аллибан йо1 Сафиййа, сан хьуна дан г1о дац, ахь 1амал елахь"... Иштта дийцина: "И аят доьссича, пайхамар веара Ас-Сафа олучу ламанна т1е, и волавелира мохь бетта: "Х1ай 1абд аль-Мут1аллибан к1ентий! Х1ай Фах1ран к1ентий! Х1ай Ка1бан к1ентий!" Цунна гонах гулбелира дуккха а цуьнан гергара нах. Цо цаьрга хаьттира: "Ас шуьга аьлча, д1о ламанна т1ехьа шух лата кечбелла говраш т1ехь т1емалой бу, шу тешар дарий?" Цара элира: "Дара. Хьо цкъа а харц ца лийна". Цо элира: "Со шуьна тІеваийтина кхерамча ву-кх, шуна т1е 1азап доссале хьалха ваийтина".
[59]Таваккал де Далла т1е, Шен возаллица хьан мостаг1ий эшор болчу, Шен къинхетамца хьуна царна т1ехь …г1о дийр долчу.
[60]Ламазан хан.
[61]Мусайламатах терра.
[62]Хиндерг шайгахьара харц дуьйцуш.