18. Сурат АЛЬ-КАХIФ

Хьех (Нокхе) 1

(Маккахь доьссина‚ дерриге а 110 аят).



Ша сов къинхетаме а‚ къинхетаме а волчу Делан цIарца.

1 Аят
Хастам бу Далла‚ Ша Шен лега жайна доссийначу‚ цу чохь (Къуръан чохь) нийса доцург ца далийна Цо 2 . الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَنزَلَ عَلَى عَبْدِهِ الْكِتَابَ وَلَمْ يَجْعَل لَّهُ عِوَجَا
2 Аят
Нийса хилла долу /жайна ду иза/, цунах /цатешачарна/ кхерам хилийта Шегара чIогIачу ницкъаца‚ шаьш диканаш деш болчу муъма нахана кхаъ баккхийта царна хаза ял хиларца. قَيِّمًا لِّيُنذِرَ بَأْسًا شَدِيدًا مِن لَّدُنْهُ وَيُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا حَسَنًا
3 Аят
Уьш цу чохь 3 гуттар лаьтташ. مَاكِثِينَ فِيهِ أَبَدًا
4 Аят
Кхерам таса шаьш аьллачарна: "Дала доьзалхо лаьцна". وَيُنذِرَ الَّذِينَ قَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا
5 Аят
Царна цуьнца цхьа а Iилма дац‚ церан дайшна а (ца хилла и). Инзаре доккха хили церан багахула долург (доккха къа хиларан) дашца. Харцдерг бен ма дац цара олуш дерг. مَّا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ وَلَا لِآبَائِهِمْ كَبُرَتْ كَلِمَةً تَخْرُجُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ إِن يَقُولُونَ إِلَّا كَذِبًا
6 Аят
Хьо хила мега /х1ай Мухьаммад/ хьайн дог дохош церан ларшца (уьш бахьанехь сингаттаме а хилла)‚ халахеташ хIокху хабарех а уьш ца тийшича. فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ عَلَى آثَارِهِمْ إِن لَّمْ يُؤْمِنُوا بِهَذَا الْحَدِيثِ أَسَفًا
7 Аят
Оха лаьтта тIехь мел дерг хаздина цунна (лаьттана), уьш зерхьама: муьлха ву-те Iамалца уггар диканиг? إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَّهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
8 Аят
Оха хуьлуьйтур ю цу тIехь мел йерг декъа латта (т1ехь х1умма а йоцуш). وَإِنَّا لَجَاعِلُونَ مَا عَلَيْهَا صَعِيدًا جُرُزًا
9 Аят
Я хьо моьттуш вара-те и хьехан а‚ ракъиман 4 а дай Тхан аяташна /юккъехь/ тамаше хIума хилла? أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا
10 Аят
Хьахаде /цаьрга, хIай Мухьаммад/: цхьа къонахий д1а ма лечкъира хьеха чу‚ цара элира: "Тхан Кхиош-Кхобург‚ Хьайгара къинхетам лолахь тхуна‚ атта делахь тхуна тхан гIуллакхехь нисдалар". إِذْ أَوَى الْفِتْيَةُ إِلَى الْكَهْفِ فَقَالُوا رَبَّنَا آتِنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً وَهَيِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا
11 Аят
Оха церан лергаш д1акъевлира хьеха чохь масийтта шарна 5 . فَضَرَبْنَا عَلَى آذَانِهِمْ فِي الْكَهْفِ سِنِينَ عَدَدًا
12 Аят
ТIаккха Оха уьш денбира (самабехира) Тхайна хаархьама /нахана гучудоккхуш/, шина тобанах муьлханиг ю цара яьккхина хан дика ягаръеш. ثُمَّ بَعَثْنَاهُمْ لِنَعْلَمَ أَيُّ الْحِزْبَيْنِ أَحْصَى لِمَا لَبِثُوا أَمَدًا
13 Аят
Оха дуьйцу хьоьга церан хабар бакъдолчуьнца. Баккъалла а, уьш къонахий бара шайн Кхиош-Кхобучух тешна‚ Оха совбехира уьш нийсачу некъаца. نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى
14 Аят
Оха чIагIдира церан дегнаш, уьш хьалагIевтича. Цара элира: "Тхан Кхиош-Кхобург‚ стигланийн а‚ лаьттан а Эла ву Хьо‚ оха кхойкхур 6 ма дац И воцчу Деле, – тIаккха оха гIалат дерг эр ма дара! وَرَبَطْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ إِذْ قَامُوا فَقَالُوا رَبُّنَا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَن نَّدْعُوَ مِن دُونِهِ إِلَهًا لَقَدْ قُلْنَا إِذًا شَطَطًا
15 Аят
ХIокху тхан къомо Иза воцург /кхин/ деланаш лаьцна. Цара деънехьара царна тIехь билгала делил! Мила ву ткъа вуно зуламе ша Далла тIехь харцдерг кхоьллинчул?" هَؤُلَاءِ قَوْمُنَا اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ آلِهَةً لَّوْلَا يَأْتُونَ عَلَيْهِم بِسُلْطَانٍ بَيِّنٍ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا
16 Аят
"Шу царах а‚ цара, Дела а витина, Iибадат дечух а дIакъаьсти‚ хьеха чу дIаловчкъийша – шуна баржор бу шун Кхиош-Кхобучо Шен къинхетамах /къинхетам/‚ Цо шуна аьтто бийр бу шун г1уллакхашкахь 7 ". وَإِذِ اعْتَزَلْتُمُوهُمْ وَمَا يَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ فَأْوُوا إِلَى الْكَهْفِ يَنشُرْ لَكُمْ رَبُّكُم مِّن رَّحْمَتِهِ ويُهَيِّئْ لَكُم مِّنْ أَمْرِكُم مِّرْفَقًا
17 Аят
Хьуна го, малх схьакхетачу хенахь церан хьехана аьтту агIорхула дIахьаьвзаш, дIабузучу хенахь – царах дIатуьлуш аьрру агIорхула, уьш цуьнан (хьехан) парг1атчу меттигехь а болуш. Иза Делан делилех ду. Дала нисвеш верг – иза нийса верг ву‚ Дала тилавала вуьтуш верг – хьуна цкъа а карор ма вац цунна нийса некъ хьоьху г1оьнча. وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَت تَّزَاوَرُ عَن كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَت تَّقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِّنْهُ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ مَن يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِي وَمَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُّرْشِدًا
18 Аят
Хьуна моьтту уьш сема бу‚ ткъа уьш наб йеш бу‚ Оха берзабо уьш аьтто агIор а‚ аьрру агIор а /латте церан дог1маш ца даийта/. Церан жIаьла, шен ши ког а баржийна, неIсагIехь ду. Царна тIекхиънехь, – юхавер вара хьо ведда‚ т1ехдер ма дара хьан царах кхерар. وَتَحْسَبُهُمْ أَيْقَاظًا وَهُمْ رُقُودٌ وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَذَاتَ الشِّمَالِ وَكَلْبُهُم بَاسِطٌ ذِرَاعَيْهِ بِالْوَصِيدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَيْهِمْ لَوَلَّيْتَ مِنْهُمْ فِرَارًا وَلَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْبًا
19 Аят
Иштта денбира (самабехира) Оха уьш, цаьрга вовшашка хаттийтархьама. Царах олучо элира: "Мел лаьттира шу (оцу хьолехь)?" Цара элира: "Тхо лаьттира цхьана дийнахь я дийнан декъахь 8 ?" Цара элира: "Шун Кхиош-Кхобург дика хууш ву шу мел лаьттинехь а. Аш вахийта шайх цхьаъ хIокху кехаташца 9 гIала. Лохийла цо уггар цIена кхача – цунах рицкъ дохьийла цо шуна‚ сема хуьлийла иза‚ цхьаьнга ма хоуьйтийла цо шух дерг. وَكَذَلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُم بِوَرِقِكُمْ هَذِهِ إِلَى الْمَدِينَةِ فَلْيَنظُرْ أَيُّهَا أَزْكَى طَعَامًا فَلْيَأْتِكُم بِرِزْقٍ مِّنْهُ وَلْيَتَلَطَّفْ وَلَا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ أَحَدًا
20 Аят
Баккъалла а, уьш шуна тIенислахь, цара тIулгаш деттар ду шуна‚ я шу духадерзор ду шайн дине – тIаккха цкъеллига цкъа а даккхийдер дац шу!" إِنَّهُمْ إِن يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ أَوْ يُعِيدُوكُمْ فِي مِلَّتِهِمْ وَلَن تُفْلِحُوا إِذًا أَبَدًا
21 Аят
Иштта Оха царна тIе /нах/ нисбалийтира, царна хаийтархьама Делан ваIда бакъ юйла‚ сахьт– цу чохь шеко йоцийла (къематде х1уттур хиларна). Церан гIуллакхехь вовшашца галморзахбевлира уьш. Элира (цхьаболчара): "ГIишло йе царна тIехула (хьехана гонахула). Церан Кхиош-Кхобург дика хууш ву царах дерг". Церан гIуллакхна тIехь тоьллачара элира: "Царна тIехь маьждиг (ламаз ден меттиг) дийр ду вай". وَكَذَلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قَالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلَى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِم مَّسْجِدًا
22 Аят
Цара эр ду: "Кхоъ ву (уьш)‚ церан доьалгIаниг – церан жIаьла ду". Олу /цхьа кхечара/: "Пхиъ ву (уьш)‚ церан йолхалгIаниг – церан жIаьла ду"‚ гучахь доцург хаа гIерташ. Олу /вукхара/: "ВорхI ву‚ церан борхIалгIаниг – церан жIаьла ду". Ахь āла: "Сан Кхиош-Кхобург дика хууш ву церан терахь (уьш маса хиллехь)‚ уьш ца бевза кIеззигчарна бен". Цаьрца ма къийса билгалдолчуьнца бен. Царах лаьцна х1окхарах цхьаьнга ма хетта. سَيَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَّابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَيَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَيْبِ وَيَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِم مَّا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ فَلَا تُمَارِ فِيهِمْ إِلَّا مِرَاءً ظَاهِرًا وَلَا تَسْتَفْتِ فِيهِم مِّنْهُمْ أَحَدًا
23 Аят
Ахь аллане а ма алалахь цхьана хIуманна тIехь: "Ас дийр ду иза кхана, وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَلِكَ غَدًا
24 Аят
Далла лаахь"‚– олуш бен. Хьайн Кхиош-Кхобург дагаваийталахь хьуо вицвелча‚ āлалахь: "ХIокхул а нийсачунна герга вахийта мега со сайн Кхиош-Кхобучо". إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّهُ وَاذْكُر رَّبَّكَ إِذَا نَسِيتَ وَقُلْ عَسَى أَن يَهْدِيَنِ رَبِّي لِأَقْرَبَ مِنْ هَذَا رَشَدًا
25 Аят
Шайн хьеха чохь уьш лаьттира кхаа бIе шарахь‚ /кхин/ исс /шо/ т1етуьйхира царна (шерашна). وَلَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ ثَلَاثَ مِائَةٍ سِنِينَ وَازْدَادُوا تِسْعًا
26 Аят
Ахь āла: "Дела дика хууш ву уьш мел лаьттира‚ Цуьнгахь ю стигланийн а‚ лаьттан а къайле". Ма дика гуш ву Иза (ган мел дезарг)! Ма дика хезаш ву Иза (хаза мел дезарг)! И воцург цхьа а доладийриг ма вац царна‚ Ша бечу сацамехь цхьаьнга а накъосталла ца дойту Цо 10 . قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا لَهُ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَبْصِرْ بِهِ وَأَسْمِعْ مَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَدًا
27 Аят
Ахь дийца (Iамаде) хьайга ваьхьица деллачу хьайн Кхиош-Кхобучун жайнах. Вац Цуьнан дешнаш хуьйцуверг‚ хьуна цкъа а карор яц Цунна Шена т1е йоцург дIавада меттиг. وَاتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِن كِتَابِ رَبِّكَ لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَلَن تَجِدَ مِن دُونِهِ مُلْتَحَدًا
28 Аят
Хьо собаре хила шайн кхиош-кхобучу Делан юьхь езаш, Цуьнга Iуьйранна а, суьйранна а кхойкхучаьрца (Цунна 1ибадат дечаьрца). Хьан ши бIаьрг дIа ма боьрзийла царах, хьуна дуьненан хазалла езаш. Хьо муьтIахь ма хила Оха шен дог Тхо хьехорна гIопал 1 динчунна а‚ шен дезаршна тIаьхьахIоьттинчунна а‚ – цуьнан гIуллакх эрна хилла. وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا
29 Аят
Ахь āла: "Бакъдерг ду шун Кхиош-Кхобучуьнгара. Шена лиънарг тешийла‚ шена лиънарг керста хуьлийла". Баккъалла а, Оха кечйина зуламхошна /жоьжахатин/ цIе‚ цуьнан пенаша гобийр бу царах. Цара гIо дехахь‚ царна гIо дийр ду хица‚ ша лалийначу эчигах тера долчу, яххьаш а ягаеш. Ма вон малар ду-кх! Вон хилла /церан/ чуг1ойла (жоьжахати)! وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ فَمَن شَاءَ فَلْيُؤْمِن وَمَن شَاءَ فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا وَإِن يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَسَاءَتْ مُرْتَفَقًا
30 Аят
Баккъалла а, ийман диллинарш а‚ дика 1амалш йинарш а, – баккъалла а, Оха эшор ма яц хаза Iамал йинчун ял. إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ إِنَّا لَا نُضِيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلًا
31 Аят
Уьш бу шайна Iадн 11 (ялсаманин) бошмаш йерш‚ шайн /когаш/ бухахула хиш оьхуш‚ хазбийр бу уьш цу чохь дашо х1азаршца‚ цара тIедухур ду атласан а, деза дарийн баьццара духар а‚ цу чохь шаьш маьнгешна тIетевжина лаьтташ. Ма дика мēла бу-кх! Хаза хили (церан) чуг1ойла (ялсамани)! أُوْلَئِكَ لَهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَيَلْبَسُونَ ثِيَابًا خُضْرًا مِّن سُندُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُّتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الْأَرَائِكِ نِعْمَ الثَّوَابُ وَحَسُنَتْ مُرْتَفَقًا
32 Аят
Масална валаве царна ши стаг 12 . Цу шиннах цхьанна Оха кемсийн ши беш хилийтина‚ цу шинна (бешана) го бира Оха хурманашца‚ цу шинна юккъехь ялта хилийтира. وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلًا رَّجُلَيْنِ جَعَلْنَا لِأَحَدِهِمَا جَنَّتَيْنِ مِنْ أَعْنَابٍ وَحَفَفْنَاهُمَا بِنَخْلٍ وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمَا زَرْعًا
33 Аят
Шина а бешо шайн даар 13 делира‚ цунах (стоьмех) хIумма а ца телхира. Царна юккъехула хи дигира Оха. كِلْتَا الْجَنَّتَيْنِ آتَتْ أُكُلَهَا وَلَمْ تَظْلِمْ مِنْهُ شَيْئًا وَفَجَّرْنَا خِلَالَهُمَا نَهَرًا
34 Аят
Цунна хилира стоьмаш, тIаккха цо шен накъосте элира, и шеца къамел деш а волуш: "Сан хьайчул алсамо бу бахам а‚ со хьол сийлахьо ву накъостий хиларца а". وَكَانَ لَهُ ثَمَرٌ فَقَالَ لِصَاحِبِهِ وَهُوَ يُحَاوِرُهُ أَنَا أَكْثَرُ مِنكَ مَالًا وَأَعَزُّ نَفَرًا
35 Аят
И шен беша велира‚ шена зулам деш а волуш‚ цо элира: "Суна ца моьтту цкъеллига цкъа а дIаер ю /хIара беш/. وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَذِهِ أَبَدًا
36 Аят
Суна ца моьтту сахьт 14 хIуттур ду. Со сайн Кхиош-Кхобучуьнга дIаверзавахь, суна кароза дуьсур ма дац дIаверзарца цул диканиг". وَمَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَلَئِن رُّدِدتُّ إِلَى رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْرًا مِّنْهَا مُنقَلَبًا
37 Аят
Элира цуьнга цуьнан /бусалба/ накъоста, ша цуьнга къамел деш волуш: "Ахь керстаналла до ткъа хьо кхоьллинчунна поппарх‚ тIаккха тIадамах‚ тIаккха хьо Ша нисвина волчу /онда/ стаг а хилла? قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَهُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلًا
38 Аят
Делахь а, сайх лаьцна аьлча‚ Иза АллахI ву – сан Кхиош-Кхобург‚ сайн Кхиош-Кхобучуьнца цхьа а накъост лоцур вац аса-м! لَّكِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّي وَلَا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَدًا
39 Аят
Хьуо хьайн беша вахча‚ ахь аьллехьара: "МашаАллахI! Делаца бен ницкъ ма бац". "Хьуна со гуш велахь хьайл ледаро хьолаца а‚ доьзалшца а, وَلَوْلَا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ إِن تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنكَ مَالًا وَوَلَدًا
40 Аят
сан Кхиош-Кхобучо суна дала а мега хьан бешал а диканиг‚ доссадан цуьнан (хьан беша) тIе стиглара хьесап 15 – тIаккха цунах шера а меттиг хуьлуш (лаьттаца д1ашарйина)‚ فَعَسَى رَبِّي أَن يُؤْتِيَنِ خَيْرًا مِّن جَنَّتِكَ وَيُرْسِلَ عَلَيْهَا حُسْبَانًا مِّنَ السَّمَاءِ فَتُصْبِحَ صَعِيدًا زَلَقًا
41 Аят
я цуьнан хи (лаьттах) д1ахудуш‚ хьан цкъа а ницкъ кхочур боцуш и карадан". أَوْ يُصْبِحَ مَاؤُهَا غَوْرًا فَلَن تَسْتَطِيعَ لَهُ طَلَبًا
42 Аят
Гобира цуьнан стоьмех (х1аллакхиларо) 16 ‚ и волавелира шен куьйгаш вовшех детта, ша цунна (бешана) харж ярна‚ ткъа иза (беш) шен бух тIехь еса йолуш. Цо олу: "Ас ца лаьцна хиллехьара сайн Кхиош-Кхобучуьнца цхьа а накъост!" وَأُحِيطَ بِثَمَرِهِ فَأَصْبَحَ يُقَلِّبُ كَفَّيْهِ عَلَى مَا أَنفَقَ فِيهَا وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَيَقُولُ يَا لَيْتَنِي لَمْ أُشْرِكْ بِرَبِّي أَحَدًا
43 Аят
Ца хилира цунна /гIоьнчийн/ тоба, ша цунна гIо деш Дала динчунна дуьхьал. И ша ца хилира шена гIо далуш! وَلَمْ تَكُن لَّهُ فِئَةٌ يَنصُرُونَهُ مِن دُونِ اللَّهِ وَمَا كَانَ مُنتَصِرًا
44 Аят
Цигахь гIо – хьакъ волчу Делан ду. И ву дика верг мēла баларца а‚ дика верг /хаза/ тIаьхье хилийтарца а. هُنَالِكَ الْوَلَايَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ هُوَ خَيْرٌ ثَوَابًا وَخَيْرٌ عُقْبًا
45 Аят
Дāладе царна масална дуьненан дахар: Оха стиглара доссийна хи (дог1а) санна ду иза – цунах ийра лаьттан ораматаш. Т1аккха царах дакъаделла асарш хилира, шаьш мехаша д1аса а даржадеш 17 . Хилира Дела массо а хIуманна тIехь ницкъ болуш. وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُّقْتَدِرًا
46 Аят
Бахам а‚ кIентий а – дуьненан дахаран хазалла ю. Бухадуьсуш долу диканаш 18 тоьлу хьан Кхиош-Кхобучун гергахь мēлаца а‚ тоьлу догдахарца а. الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا
47 Аят
Оха лаьмнаш дуьйладолуьйтучу (д1а-схьадаржочу) /къемат/ дийнахь‚ хьуна гур ду латта шарделла. Оха схьагулбийр бу уьш (берриге а)‚ бухавуьтур вац царах цхьа а. وَيَوْمَ نُسَيِّرُ الْجِبَالَ وَتَرَى الْأَرْضَ بَارِزَةً وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا
48 Аят
Хьан Кхиош-Кхобучун хьалха д1ахIиттор бу уьш мог1ара: шу даьхкина Тхо долчу, Оха шу дуьххьара ма-кхоллара. Шуна-м моттара Оха шайна /Тхуна дуьхьалкхетаран/ хан юьллур яц‚ аьлла. وَعُرِضُوا عَلَى رَبِّكَ صَفًّا لَّقَدْ جِئْتُمُونَا كَمَا خَلَقْنَاكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ بَلْ زَعَمْتُمْ أَلَّن نَّجْعَلَ لَكُم مَّوْعِدًا
49 Аят
Охьадуьллур ду тептар (адамаша дуьненахь мел йина дика а, вон а 1амал д1аязйина долу)‚ тIаккха хьуна гур бу къинош динарш цу чохь долчух кхоьруш‚ шаьш олуш: "Ма бāла бу вайна! Х1ун ду х1окху тептарна? Цо -м буха ца дитина жиманиг а‚ я доккханиг а тергал ца деш!” Царна карийра шаьш /дуьненахь долуш/ динарг (шайна) хьалхадиллина. Зулам ца до хьан Кхиош-Кхобучо цхьанна а. وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا
50 Аят
Дагадаийта! Оха ма аьллера маликашка: "Сужуд де Āдамна". Цара сужуд дира, Иблис доцчо – и дара жинех‚ цо ла ца дуьйг1ира шен Кхиош-Кхобучун омране. Ткъа аш лоцу иза а‚ цуьнан зуьррет а доттагIий‚ Со а вуьтий‚ – уьш шуна мостагIий ма-бу?! Ма вон бу-кх зуламхошна /шаьш бина/ хийцам! وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا
51 Аят
Ас уьш 19 стигланаш а‚ латта а кхолларан а ‚ уьш шаьш кхолларан а‚ тешаш ца хIиттийна. Со ца хилира /и Сан халкъ/ тилош берш гIоьнчий лоцург а. مَا أَشْهَدتُّهُمْ خَلْقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَا خَلْقَ أَنفُسِهِمْ وَمَا كُنتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا
52 Аят
Оцу /къемат/дийнахь Цо эр ду: "Кхайкха аш шаьш Сан накъостий бу‚ бохуш‚ чIагIбеш хиллачаьрга!" Уьш кхайкхира цаьрга. Цара оцарна жоп ца делира‚ Оха хилийтира царна юккъехь хIаллакхилар (жоьжахати бахийтар). وَيَوْمَ يَقُولُ نَادُوا شُرَكَائِيَ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَجَعَلْنَا بَيْنَهُم مَّوْبِقًا
53 Аят
Гира къинош диначарна /жоьжахатин/ цIе‚ царна хиира шаьш цу чу кхочур дуйла‚ ца карийра царна цунах дIасахьовзийла 20 . وَرَأَى الْمُجْرِمُونَ النَّارَ فَظَنُّوا أَنَّهُم مُّوَاقِعُوهَا وَلَمْ يَجِدُوا عَنْهَا مَصْرِفًا
54 Аят
Оха /къастош/ далийна хIокху Къуръан чохь нахана массо а тайпа масал. Адам хилира вуно дукха хIуманашца къуьйсуш. وَلَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هَذَا الْقُرْآنِ لِلنَّاسِ مِن كُلِّ مَثَلٍ وَكَانَ الْإِنسَانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلًا
55 Аят
Цхьа а дуьхьало ца йина нахана /Делах/ теша шайга нийса некъ беъча‚ шайн Кхиош-Кхобучуьнга гечдар деха а – цаьрга хьалхалерачийн масал даро бен‚ я шайна хьалха Iазап х1оттаро бен. وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَن يُؤْمِنُوا إِذْ جَاءَهُمُ الْهُدَى وَيَسْتَغْفِرُوا رَبَّهُمْ إِلَّا أَن تَأْتِيَهُمْ سُنَّةُ الْأَوَّلِينَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ قُبُلًا
56 Аят
Оха ца бохкуьйту элчанаш кхаъ боккхуш а‚ кхерам тосуш а бен. Цатешачара харцдолчуьнца къуьйсу бакъдерг кIелдитархьама. Сан аяташ а‚ шайна кхерам теснарг а сийсазадеш тIелаьцна цара. وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَمَا أُنذِرُوا هُزُوًا
57 Аят
Мила ву сов зуламе, шена шен Кхиош-Кхобучун аяташ хьехийча‚ царах юхаваьллачул а‚ шен куьйгаша хьалхадаьккхинарг 21 (ша дуьненахь дина хилларг) дицдийначул а? Баккъалла а, Оха церан дегнаш т1е кирхьа тесна – тIаккха уьш цунах (Къуръанах) ца кхета‚ церан лергаш чу /йиллина/ къоралла. Ахь уьш нийсачу новкъа кхайкхича а‚ цкъа а нислур бац уьш. وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْهَا وَنَسِيَ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ إِنَّا جَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَن يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِن تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدَى فَلَن يَهْتَدُوا إِذًا أَبَدًا
58 Аят
Хьан Кхиош-Кхобург гечдийриг ву‚ /Шегахь/ къинхетам (боккха) болуш. Царна /дуьненахь/ карадиначунна Цо уьш /Iазапе я бāлане/ лоьцуш белахьара‚ царна Iазап сихдийр дара Цо. Царна тоьхна хан ю‚ цул 22 тIехбевлла бовда меттиг цкъа а карор ма яц царна. وَرَبُّكَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَةِ لَوْ يُؤَاخِذُهُم بِمَا كَسَبُوا لَعَجَّلَ لَهُمُ الْعَذَابَ بَل لَّهُم مَّوْعِدٌ لَّن يَجِدُوا مِن دُونِهِ مَوْئِلًا
59 Аят
И ярташ - Оха хIаллакйира уьш 23 ‚ цара зулам дича‚ уьш хIаллакбаран хан йиллира Оха. وَتِلْكَ الْقُرَى أَهْلَكْنَاهُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَجَعَلْنَا لِمَهْلِكِهِم مَّوْعِدًا
60 Аят
Дагадаийта! Мусас аьллера шен г1уллакххочуьнга 24 : "Со соцур вац ши хIорд вовшахкхетачу меттиге кхаччалц‚ я лелар ву еххачу заманахь". وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِفَتَاهُ لَا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُبًا
61 Аят
И шиъ /ши хIорд/ вовшахкхетачу меттиге кхаьчча‚ царна шайн чIара бицбелира‚ ткъа иза болабелира х1орда чухула некъ бан, лаьтта бухахула санна. فَلَمَّا بَلَغَا مَجْمَعَ بَيْنِهِمَا نَسِيَا حُوتَهُمَا فَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ سَرَبًا
62 Аят
ТIаккха шаьш - шиъ /оцу меттигах/ чекхваьлча‚ цо элира шен г1уллакххочуьнга: "Схьаба вайна вайн кхача. Вай лайна хIокху вайн некъехь хало". فَلَمَّا جَاوَزَا قَالَ لِفَتَاهُ آتِنَا غَدَاءَنَا لَقَدْ لَقِينَا مِن سَفَرِنَا هَذَا نَصَبًا
63 Аят
Цо (Мусаца хиллачу кIанта) элира: "Хьажахь! Вай тарх йолчу къайладевлича, суна бицбелира чIара‚ шайтIано а бен суна и биц ца балийти‚ суна и дага а ца бойтуш‚ ткъа цо шен некъ цхьа тамаше кепара хIорда чу баьхьира". قَالَ أَرَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَمَا أَنسَانِيهُ إِلَّا الشَّيْطَانُ أَنْ أَذْكُرَهُ وَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبًا
64 Аят
Цо (Мусас) элира: "И дара вайна дезаш хилларг". ТIаккха и шиъ шайн лорах юхавирзира. قَالَ ذَلِكَ مَا كُنَّا نَبْغِ فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا قَصَصًا
65 Аят
Цу шинна карийра Тхан лех цхьа лай‚ Оха шена Тхайгара къинхетам белла волу‚ Оха шена Тхайгара Iилма Iамийна волу 25 . فَوَجَدَا عَبْدًا مِّنْ عِبَادِنَا آتَيْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِندِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا
66 Аят
Мусас цуьнга элира: "Хьуна тIаьхьахIуттий со‚ хьоьга суна Iамабайта хьайна Iамийначух нийса некъ?" قَالَ لَهُ مُوسَى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَن تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا
67 Аят
Цо (Хидзара) элира: "Хьан ницкъ кхочур бац соьца собаре хила. قَالَ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا
68 Аят
Муха хир ву хьо собаре хьо шех 1илманца т1е ца кхиъначуьнца?" وَكَيْفَ تَصْبِرُ عَلَى مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْرًا
69 Аят
Цо (Мусас) элира: "Хьуна карор ву со‚ Дала мукъалахь‚ собар деш‚ хьуна Iеса хир вац со омра кхочушдарца". قَالَ سَتَجِدُنِي إِن شَاءَ اللَّهُ صَابِرًا وَلَا أَعْصِي لَكَ أَمْرًا
70 Аят
Цо элира: "Хьо суна тIаьхьахIоттахь‚ соьга ма хатталахь цхьана а хIуманах лаций‚ ас хьуна шех дерг д1адийццалц". قَالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنِي فَلَا تَسْأَلْنِي عَن شَيْءٍ حَتَّى أُحْدِثَ لَكَ مِنْهُ ذِكْرًا
71 Аят
ТIаккха и шиъ (Муса а, Хидзар а) д1аволавелира. Шаьш шиъ кеманна тIе хиъча, цо (Хидзара) цунна (кеманна) Iуьрг даьккхира. Цо (Мусас) элира: "Iуьрг даьккхи ахь цу т1ера нах хи буха бахийтархьама? - Цхьа ирча хIума ма ди ахь!" فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَهَا قَالَ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا
72 Аят
Цо элира: «Ас ца элира, хьан ницкъ кхочур бац соьца собаре хила?» قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا
73 Аят
Цо (Мусас) элира: "Ахь суна бехк ма билла со вицваларна‚ даз ма де суна /х1ара/ сан гIуллакхах". قَالَ لَا تُؤَاخِذْنِي بِمَا نَسِيتُ وَلَا تُرْهِقْنِي مِنْ أَمْرِي عُسْرًا
74 Аят
ТIаккха и шиъ кхин д1аволавелира (д1авахара) цхьана кIантана т1е1оттаваллалц. Цо (Хидзара) и вийра. /Мусас/ элира: "/Ванах/ ахь цIена са дий-кха, сина дуьхьал а доцуш 26 ! Ма вон хIума ди-кха ахь!" فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا لَقِيَا غُلَامًا فَقَتَلَهُ قَالَ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَّقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُّكْرًا
75 Аят
Цо элира: "Ас ца аьллера хьоьга хьан ницкъ кхочур бац соьца собаре хила?" قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكَ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِي صَبْرًا
76 Аят
Цо (Мусас) элира: "Нагахь санна ас хьоьга хIокхул тIаьхьа хIума хаттахь, суна накъосталла ма де: соьгара бехказло ю хьуна". قَالَ إِن سَأَلْتُكَ عَن شَيْءٍ بَعْدَهَا فَلَا تُصَاحِبْنِي قَدْ بَلَغْتَ مِن لَّدُنِّي عُذْرًا
77 Аят
ТIаккха и шиъ д1аволавелира (кхин дIавахара) цхьана юьртарчу нахана тIекхаччалц. Цара цу нахе яахIума йийхира, ткъа уьш цу шинна хьошалла дан реза ца хилира. Цу шинна карийра (гира) цигахь т1ехарца боллу пен – цо (Хидзара) иза д1анисбира. Элира /Мусас/: "Хьайна лиънехь, цунах мах оьцур бара ахь". فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَن يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنقَضَّ فَأَقَامَهُ قَالَ لَوْ شِئْتَ لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا
78 Аят
Цо элира: "Х1ара суний‚ хьуний юкъара д1акъастар ду 27 . Ас туьдур ду хьуна хьан собар дан ницкъ ца кхаьчнарг: قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِع عَّلَيْهِ صَبْرًا
79 Аят
кеманах дерг – иза хIорда т1ехь болх беш болчу мискачу нехан дара. Суна лиира иза дохо – царна тIехьахь 28 лаьтташ вара паччахь‚ массо а /доьхна доцу/ кема ницкъаца 29 схьадоккхуш. أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدتُّ أَنْ أَعِيبَهَا وَكَانَ وَرَاءَهُم مَّلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا
80 Аят
Ткъа кIант – цуьнан да-нана муъма нах бара‚ тхо кхоьрура цо царна г1ело ярна /Делан/ дозанех валарца (Дала бохург цадарца) а‚ керста хиларца а. وَأَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ فَخَشِينَا أَن يُرْهِقَهُمَا طُغْيَانًا وَكُفْرًا
81 Аят
Тхуна лиира церан Кхиош-Кхобучо цу шинна 30 , хийцина‚ цул диканиг /доьзалхо/ лойла‚ цIена а‚ къинхетамца мелла а герга а волуш 31 . فَأَرَدْنَا أَن يُبْدِلَهُمَا رَبُّهُمَا خَيْرًا مِّنْهُ زَكَاةً وَأَقْرَبَ رُحْمًا
82 Аят
Ткъа пен‚ и бара гIалахь волчу шина кIентан - боберан. Цунна (оцу пена) бухахь цу шиннан хазна яра. Цу шиннан да вара дика Iамал йолуш стаг. Хьан Кхиош-Кхобучунна лиира и шиъ г1еметта а х1оттийтина‚ цу шинга шайн хазна схьаяккхийта хьан Кхиош-Кхобучуьнгара къинхетамца. Иза ас ца дина сан лаамехь. И ду хьан шена тIехь собар дан ницкъ ца кхечнарг тидар". وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَيَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ وَمَا فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْرِي ذَلِكَ تَأْوِيلُ مَا لَمْ تَسْطِع عَّلَيْهِ صَبْرًا
83 Аят
Цара хьоьга хоьтту Ши маIа йолчун 32 хьокъехь. Ахь āла: "Ас дуьйцур ду шуна цунах лаьцна хабар". وَيَسْأَلُونَكَ عَن ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُم مِّنْهُ ذِكْرًا
84 Аят
Баккъалла а, Оха чIагIвира иза (Зуль-Къарнайн) лаьттахь‚ белира цунна /шен лааме кхача/ массо а хIуманан некъ (ницкъ, 1илма). إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِن كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا
85 Аят
Цхьана новкъа вахара иза. فَأَتْبَعَ سَبَبًا
86 Аят
Малхбузе кхаьчча‚ цунна карийра (хааделира) и (малх) дIабузуш 1аьржа хоттан /довхачу/ шовдана чу‚ цунна уллохь цхьа нах карийра цунна. Оха элира: "Х1ай Ши маIа ерг (Зуль-Къарнайн)! Я Iазап дийр ду ахь (царна)‚ я царна диканиг дийр ду ахь 33 ". حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِندَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَن تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَن تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا
87 Аят
Цо (Зуль-Къарнайна) элира: "Зулам динарг милла велахь а, – цунна Iазап дийр ду оха. ТIаккха шен Кхиош-Кхобучунна тIе д1аверзор ву иза – т1аккха Цо Iазап дийр ду цунна, ирча Iазап. قَالَ أَمَّا مَن ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُّكْرًا
88 Аят
Ткъа ийман диллинарг а‚ дика Iамал йинарг а милла велахь а – цунна бекхамна мелхо хазаниг хир ду (ялсамане). Оха цуьнга эр ду Тхан омранах атта дерг". وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا
89 Аят
Т1аккха цхьа (кхин) новкъа вахара иза. ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا
90 Аят
Малх схьакхетачу меттиге кхаьчча‚ цунна (Зуль-Къарнайнна) карийра и схьакхеташ цхьана нахана т1ехула‚ Оха шайна цуьнан (маьлхан) дуьхьал цхьа а дуьхьало ца йинчу 34 . حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَى قَوْمٍ لَّمْ نَجْعَل لَّهُم مِّن دُونِهَا سِتْرًا
91 Аят
Иштта дIалецира Оха цуьнгахь дерг хаамца 35 . كَذَلِكَ وَقَدْ أَحَطْنَا بِمَا لَدَيْهِ خُبْرًا
92 Аят
ТIаккха цхьа /кхин/ новкъа вахара иза. ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا
93 Аят
Шина /ламанан/ дуьхьалонна юккъе кхаьчча‚ цунна карийра царна бухахь /кхечу нехан/ къамелах кхета герга боцу нах. حَتَّى إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِن دُونِهِمَا قَوْمًا لَّا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا
94 Аят
Цара элира: "ХIай Ши маIа ерг! Баккъалла а, Яъжуж а‚ Маъжуж 36 а боьханиг даржош бу лаьттахь. Оха хьуна – харж йой (мах лой)‚ ахь тхуна а‚ царна а юккъехь дуьхьало йийриг?" قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَن تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ سَدًّا
95 Аят
Цо элира: "Сан Кхиош-Кхобучо со шена чохь чIагIвинарг дика ду (шун хьолал). Суна ницкъаца гIо де‚ йийр ю ас шуна а‚ царна а юккъехь чIагIо. قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا
96 Аят
Ло суна эчиган г1орзанаш (кескаш)". Ша уьш шина ламанан йистошкахь нисйича (церан юкъ юьзча)‚ цо элира: "/ЦIе/ марсаяккха!" Цо цунах цIе хилийтича (и эчиг ц1аре дерзича)‚ элира: "Схьало соьга‚ ас цунна тIе лалийна ц1аста дуттур ду 37 ". آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذَا سَاوَى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قَالَ انفُخُوا حَتَّى إِذَا جَعَلَهُ نَارًا قَالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْرًا
97 Аят
Ницкъ ца кхечира царна 38 цунна тIе бовла а‚ ницкъ ца кхечира царна цунна Iуьрг даккха а. فَمَا اسْطَاعُوا أَن يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا
98 Аят
Цо элира: "ХIара сан Кхиош-Кхобучуьнгара къинхетам бу. Сан Кхиош-Кхобучун ваIда еъча‚ Цо лаьттаца д1анисйийр ю иза 39 . Сан Кхиош-Кхобучун ваIда бакъ хилла". قَالَ هَذَا رَحْمَةٌ مِّن رَّبِّي فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاءً وَكَانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا
99 Аят
Оха буьтур бу уьш 40 оцу /къемат/ дийнахь вовшашна тIетт1а- бетталуш. Зурма (Исрапил малико, къематде х1уттуш) локхур ю‚ Оха уьш (Дала мел кхоьллина садолу х1ума) гулбийр бу берриге а (бекхамна). وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا
100 Аят
Оцу дийнахь цатешачарна ма ярра гойтур ю Оха жоьжахати. وَعَرَضْنَا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِّلْكَافِرِينَ عَرْضًا
101 Аят
Уьш бара шайн бIаьргашна дуьхьал парду долуш Со хьехорах /уьш херабохуш/‚ уьш бара ладогIа ницкъ ца кхочуш. الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاءٍ عَن ذِكْرِي وَكَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا
102 Аят
Цатешначарна моьтту-те шаьш‚ Со воцург‚ Сан леш гIоьнчий лоьцур бу? Оха кечйина жоьжахати цатешачарна чохьбахка. أَفَحَسِبَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَن يَتَّخِذُوا عِبَادِي مِن دُونِي أَوْلِيَاءَ إِنَّا أَعْتَدْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ نُزُلًا
103 Аят
Ахь āла: "Ас бийций шуна Iамалашца уггаре дукха шайна эшам хилларш‚ قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا
104 Аят
дуьненан дахарехь шайн къахьегар /эрна/ дайина хилларш, шаьш дика болх беш бу а моьттуш?" الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا
105 Аят
Уьш бу шаьш шайн Кхиош-Кхобучун аяташна а‚ Цунна Шена а дуьхьалкхетарна керстаналла динарш. Эрна хилла церан Iамалш‚ хIоттор дац Оха царна къематдийнахь терза 41 . أُولَئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْنًا
106 Аят
И - царна бекхам бу жоьжахати, шаьш керстаналла дарна а‚ Сан аяташ а‚ Сан элчанаш беламе барна а. ذَلِكَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا كَفَرُوا وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَرُسُلِي هُزُوًا
107 Аят
Баккъалла а, ийман диллинарш а‚ диканаш динарш а – царна хир ю Фирдавсан 42 бошмаш чохьIайла – إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا
108 Аят
цу чохь гуттаренна а буьсур бу уьш‚ церан меттана (цу бошмийн) (кхин шайна) хийцам ца безаш. خَالِدِينَ فِيهَا لَا يَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا
109 Аят
Ахь āла /х1ай Мухьаммад/: "ХIорд сан Кхиош-Кхобучун дешнашна шекъа хилча а, – хIорд кхачалур бара сан Кхиош-Кхобучун дешнаш кхачадалале‚ цунах тераниг Оха алссам деъча а /кхин хIорд хилийтича а/". قُل لَّوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِّكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَن تَنفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا
110 Аят
Ахь āла: "Со адам ду шу санна‚ суна ваьхьица хаийтина шун Дела цхьа Дела вуйла. Шен Кхиош-Кхобучунна дуьхьалкхетаре дог дохуш хиллачо – дика Iамал йойла‚ шен Кхиош-Кхобучун Iибадат дарехь цхьа а накъост ма лоцийла цо". قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا
1 Хьехан (нокхин) дайх лаьцна доцца дийцар.1ийса пайхамарал т1аьхьа Румойн пачхьалкхан Т1арт1ус г1алина т1ех1оьттина хилла Дикъйанус ц1е йолу нахана зуламе хилла волу паччахь. И хилла нах ц1ушна (жа1аршна) 1ибадат даре кхойкхуш, массо а цхьана Деле ийман диллинарг войуш. Оцунах ч1ог1а синтем байна хилла муъма нах. Ц1енчу муъма нехан кегирхойн цхьа жима тоба вуно ч1ог1а сингаттаме хилла. И хааделча, паччахьо шена т1екхайкхира уьш. Дикъйануса д1ахаийтира цаьрга, нагахь санна цара ц1ушна (жа1аршна) 1ибадат ца дахь, ша бойъуьйтур бу уьш, аьлла. Ткъа цара, паччахьах оза а ца луш, шайн ийман гучу а доккхуш, жоп делира, Къуръано ма дуьйцу: «Тхан Дела стигланийн а, лаьттан а Дела ву. Оха цкъа а 1ибадат дийр дац И воцучунна». Паччахьо элира цаьрга: «Шу ханна дукха кегий нах ду, ас шуна ойла ян хан ло кханалера де т1екхаччалц, шу кхета а мега». Буьйсанна церан аьтто хилира бовда. Царна т1аьхьах1оьттира новкъахь цхьа жа1у шен ж1аьлица. Сатесча, уьш цхьана хьеха чу д1алевчкъира. Царна т1екхиира паччахьан б1аьхой. Амма уьш кхерабелира хьеха чу баха: Дала царна кхерам тесира. Т1аккха паччахьо омра дира церан хьеха чубоьлхийла д1аюкъа, аьлла, уьш цу чохь мацалла а, хьогалла а балийта. Дала царна хьеха чохь наб кхетийтира, кхоб1е исс шо даьлча самабехира, царна х1умма а хаа ца луш. Царна моьттура шаьш цхьана дийнахь я эха дийнахь бен ца 1ийна цу чохь. Т1аккха мацбеллачу цара шайх цхьаъ вахийтира шайна баа мегаш болу кхача эца, ларлуш хила а, аьлла. Г1али чу кхаьчча, цунна карийра массо а х1ума хийцаделла. Цхьаъа вевзаш стаг а, евзаш меттиг а яцара цунна кхузахь. И ч1ог1а цецвелира. Цунна тарделира ша некъах тилавелла ву аьлла. Кхача эца дагахь цо туьканахь волчуьнга ахча д1акховдича, и волавелира, ч1ог1а цецваьлла, и ахча карахь д1асхьакерчо. Цо хаьттира: «Мичара деъна хьуна х1ара ахча?» - аьлла. Цу шинна т1е нах гулбелира, ч1ог1а цецбеввла, ахчане хьийса буьйлабелира уьш. Цара хаьттира цуьнга: «Хьо мичара ву, х1ай къонах? Там бара хьуна цхьа лаьттах д1айоьллина хилла йолу хазна карийна хила». Цо жоп делира: «Х1ан-х1а, ца карийна суна хазна. Х1ара сан къоман ахча ду». Цара элира: «Х1ара дукха хьалха хилла ахча ду. Дикъйанус паччахьан заманахь хилла ахча ду х1ара». Цо хаьттира: «Х1ун хилира Дикъйанусах?»-аьлла. Цара элира: «И масийтта б1е шо хьалха велла». Т1аккха къонахчо, ша кхерамах парг1атваьллий а хиъна, элира: «Валлах1и, х1инца ас дуьйцург цхьаммо а бакъдийр ма дац. Тхо цхьа къонахийн тоба яра. Паччахьо ц1ушна (жа1аршна) 1ибадат де бохуш, хьийзадора тхо. Цунах деввда селхана сарахь хьеха чу д1алевчкъира тхо. Сан накъосташа тахана ваийтинера со тхайна кхача эца. Схьадуьйла соьца хьеха чу - ас гойту шуна сайн накъостий». Цуьнан къамелах ч1ог1а цецбевлира уьш, и г1уллакх паччахьна т1едаьхьира цара - иза дика бусалба (бакъдолчу динан) стаг вара. Цу къонахчуьнга ла а доьг1на, паччахь шен г1оьнчашца а, махкахошца а и хьеха т1е вахара. Ткъа хьеха чохь болчарна, нехан маьхьарий а, говрийн татанаш а хезча, моттаделира шайна т1е Дикъйанусан т1емалой кхаьчна. Уьш ламазе х1иттира. Паччахь хьеха чу велира, уьш ламаз дина а бовлийтина, царна мараиккхира. Цо дийцира цаьрга ша муъма стаг хилар а, Дикъйанус дукха хьалха велла хилар а. Церан хабаре ладоьг1ча, цунна хиира иза Делан доккха 1аламат дуйла, Шен ницкъ нахана гайта Цо доссийна долу. Т1аккха Дала и хьеха чуьра, наб кхетийтина, балийтира. Наха элира: «Хьеха юххехь маьждиг дийр ду вай». (Ас-Сабунийн тафсир, 2-г1а жилд, 183-184-г1а аг1о.) Ибн-1аббаса уьш ворх1 хилла аьлла. Церан ц1ерш хилла: Максалмина, Тамлиха, Март1унас, Нинунас, Сарбунас, Зунванус. Царах кхетта жа1у Фалайстит1йунас хилла. Ж1алин ц1е Къит1мир хилла аьлла ду, цхьа кхечахь Хьамран а, Раййан а аьлла а ду. (Тафсир ал-Джалалайн (Футухьат Илах1иййа, 3-г1а жилд, 18-г1а аг1о.)
2 Цу Къуръан чохь хилпалонаш‚ галморзахаллаш яц.
3 Ялсаманехь.
4 Ракъим رقيم – цу хьехан дайн цIерш а‚ хабар а дуьйцуш хилла долу у‚ я кехат. Цхьаболчу тафсиран 1еламнахана хетарехь, и Айлат ц1е йолчу меттиган уллохь боьра бу. Цхьа кхечара хьех хиллачу ламанан ц1е ю аьлла. Цхьанахь иза оцу къонахийн коьртехь верг ву, аьлла, шех аль-калб ("жаьла") олуш хилларг, жаьла царца хилла а ца хилла. (Ибн Касиран тафсир).
5 Масийтта шарна наб кхитийра царна.
6 Кхайкхарدعاء боху дош цигахь а, кхечахь а дог1уш ду 1ибадат бохучу дешан маь1нехь.
7 Иштта элира цаьрга цхьаболчу ийман диллинчу наха. Аттачу доккхур ду шуна рицкъ лаха бахьанаш.
8 Массийтта сохьтехь.
9 Ахчанца.
10 Ша цхьана х1уманна т1ехь сацам беш, цхьаьнга а накъосталла ца дойту Дала, цхьаннах а дага а ца вуьйлу Иза.
11 Ялсаманин цIе.
12 Хьоьга хьайн уллора миска нах д1алелхабе, бохучу мушрикашна даладе церан масал. Уьш хилла Бану-Исраилех ши ваша: цхьаъ ийман диллина, важа - керста. Шайн дегара ирсана дуккха даьхни кхаьчна хилла царна. Керстано шен хьолах ши беш эцна, ткъа муъма стага шен берриг бахамца Делан новкъахь харжаш йина. Т1аккха керста шен къийвеллачу вешех кхердаш хилла. Дала цу керстанан и бошмаш х1аллакйина. И масал далийна Дала Шена муьт1ахь хиллачу бусалба стагана а, шен хьолаца кураваьллачу керста стагана а.
13 Стоьмаш.
14 Къематде.
15 Хьесап – кхузахь: цхьа та1зар, масала, чIогIачу мохаца догIа.
16 ХIаллакьхилира цуьнан стоьмаш.
17 Х1окху аятехь дуьне а, цуьнан хазалла а Дала тардеш ду ишттачуьнца: дог1а деъча, лаьттах хаза вовшех ийна ораматаш схьадолу, массо а меттиг хаза къагало. Т1аьхьа и дерриге а ораматаш дакъалой, яраш хуьлий, мехо д1асаяржаеш юьсу. Цуьнга тера, дуьне а тишаделла, доьхна д1аг1ур долуш ду.
18 Бухадуьсуш долу диканаш – муьлхха Делера мела хир болу дика Iамал. Ибн – Iаббаса аьлла, уьш дийнахь - бусий деш долу пхи ламаз ду, иштта муьлхха эхартан дуьхьа еш йолу дика Iамал ю. Хьадисехь ду: سبحان ألله و ألحمد لله ولا اله ألا ألله و ألله اكبر «СубхьаналлахIи, валхьамду лиллахIи, вала илахIа иллаллохIу, валлохIу акбар – уьш ду бухадуьсуш долу диканаш».
19 Уьш – кхузахь: шайт1анаш; наха а, жинаша а Дела а витина шайна 1ибадат деш йолу х1уманаш. Царца цхьанна а х1уманца дага ца волу ша, боху Дала. Уьш х1унда лоьцу аш Шена накъостий?
20 И дерриг къематдийнахь хиндерг ду. Кхузахь а, кхечахь а: Дала яханчу хенахь дуьйцу и хирг хилар Шена дика хуу дела.
21 Ша дина боьха х1уманаш дицдина керстано, церан т1аьхьенах ойла ца йина.
22 Кхузахь ц1ерметдош «Цул» Деле доьдуш хила а тарло. Т1аккха цуьнан маь1на хуьлу «Деле а бен д1адовда меттиг карор яц царна».
23 Уьш – ярташ, аьлча а, ярташкара бахархой.
24 Нунан кIанте ЮшаIе. Цу хабарах лаьцна Убай бин Ка1ба дийцира: "Муса шен халкъе хьехам беш волуш цхьаммо хаьттира, хьол дика хууш стаг вуй, аьлла. "Вац!" - элира Мусас. Дала цу т1ехь цуьнга бехк баьккхира. "Ву Шен хьол дика хууш цхьа дика лай" – элира Цо. Цуьнца ша цхьаьнатохахьара, цуьнгара 1илма 1амор дара ша, дийхира Мусас Деле. Дала Мусага омра дира хьайца, мацвелча баа тускар чохь ч1ара а эций, ши х1орд вовшахкхетачу меттиге д1аг1о, аьлла, цигахь и ч1ара тускар чуьра, бетта а бела, арабаьлла, х1орда чу иккхинчохь карор ву хьуна и Шен дика, 1илма хууш волу лай. Шеца накъостана Нунан к1ант Юша1 эцна, и кхочушдан араваьлла Муса, кхин д1а суратехь ма дуьйцу. И Делан дика лай Хидзар-пайхамар вара аьлла ду.
25 Хидзар - пайхамар.
26 Сина дуьхьал доцуш – ч1ир эцарна доцуш; бехке доцуш. Ден ца деза адам дина ахь.
27 Х1инца вай вовшах д1акъаьстар ду.
28 Т1ехьахь – иза кхузахь «хьалхахь» бохучун маь1нехь деана. Дика кеманаш схьадоху паччахьан нах хина дехьахь бара, аьлча а Мусана а, цуьнан накъосташна а хьалхахь.
29 Доьхна кема цунна ца оьшура.
30 Цу кIентан дена а‚ нанна а.
31 Цундела вийра иза жима волуш‚ цо къинош дале.
32 Ши маIа ерг – ذو ألقرنين Зуль-Къарнайн‚ Македонан Александр, 1аьрбашха: اسكندر , Искандар (356-323 ш ш. Iийса дуьнена валале)‚ ширчу дуьненан паччахь. Делах тешаш‚ дика Iамал йолуш стаг и хилар чIагI до Къуръано. Цхьа кхечахьа Иранан хьалха хилла паччахь ву и, аьлла ду. Хьимъяритийн паччахь хилла, аьлла а ду. Бакъдерг Далла дика хаьа-кх.
33 Уьш хилла керстанаш. Дала хаийтина Зуль-Къарнайнга: я хазачу кепара ц1еначу дине кхойкхур бу ахь уьш, цара т1елацахь, хаза юкъаметтиг лелор ю цаьрца. Т1е ца лацахь – бойур бу.
34 Зуль-Къарнайн иштта малхбале д1авахара. Цигахь и т1екхечира цхьана 1аьржа нах бехаш болчу меттиге (х1инцалера Африкан къаьмнаш хила тарло уьш). Цхьа а маьлхан дуьхьало ца хилла церан: лаьмнаш а, дитташ а ца хилла оцу меттигехь. Ц1енош а, бедар а ца хилла церан, берзина лелаш хилла уьш. Дийнахь лаьттан 1уьргашкахь я хи чохь 1аьш хилла, буьйсанна акхарошна таллар дан арабовлуш хилла уьш.
35 Тхуна хууш дара цунах лаьцна долу хабар. Уьш шаьш болчохь а битина‚ Зуль-Къарнайн дIавахара.
36 Яъжуж‚ маъжуж – Нухьан кIант Яфисан тIаьхьенех ши тайпа. Зуль-Къарнайна дIачIагIбинчура къематде догIуш арабевр бу уьш. Библи чохь гог, магог аьлла хьехош бу уьш.
37 Шина ламана юккъе охьайоьхкина эчиган г1орзанаш лала а йина, царна т1е лалийна ц1аста а эдина, йина ч1аг1о (пен).
38 Яъжужеран а‚ маъжужеран а ницъ ца кхечира Зуль-Къарнайна йинчу ч1аг1она тIехула бовла а‚ я цунна Iуьрг даьккхина, дехьа бовла а.
39 Къематде деъча‚ Дала йохор ю и ч1аг1о.
40 Цхьаболчу тафсиран 1еламнаха уьш бу, боху, яъжужг1ар а, маъжужг1ар а. И Зуль-Къарнайна йина ч1аг1о (пен), Делан кхел кхочуш а хилла, д1аяьлча, арабовла сихбелла, вовшашна т1ебетталуш. Цхьа кхечара уьш дерриге а адам а, жинаш а ду, боху, махьшаре лохкуш долу.
41 Оха лорур дац дуьненахь цара хьегна къа (уьш керстанаш а болуш белла белахь).
42 Уггаре лакхара ялсамани.
1 Г1опал – 1аьрбийн маттахьغافل – само ца йийриг, бен ца хетарг.